«Μικρασιάτικο διήμερο» με γνώσεις και συναισθήματα

Παρουσιάστηκε το βιβλίο του Βλάση Αγτζίδη «Μεταξύ Σεβρών και Λωζάννης. Πλευρές της Μικρασιατικής τραγωδίας» και ξαναζωντάνεψε η γιορτή του Άι Γιώργη του Χιοπολίτη, πολιούχου Αγίου των Κυδωνιών (Αϊβαλί)

 

Ένα διήμερο για τη Μικρασία οργάνωσε το Σαββατοκύριακο 23 και 24 Νοεμβρίου ο Σύλλογος κατοίκων των συνοικιών Κουλμπάρας και Κιόσκι Μυτιλήνης «το κιρκινέτσι».

Το Σαββάτο στην γεμάτη από κόσμο αίθουσα της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, με ομιλητή το συγγραφέα Βλάση Αγτζίδη και σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο «Book&Art» και τις «εκδόσεις Πατάκη», παρουσιάστηκε το βιβλίο «Μεταξύ Σεβρών και Λωζάννης. Πλευρές της Μικρασιατικής τραγωδίας».

Την παρουσίασης με αφορμή το βιβλίο του, των γεγονότων της ταραγμένης χρονικής περιόδου που οδήγησε στη Μικρασιατική καταστροφή ακολούθησε πλούσιος διάλογος .

Την Κυριακή στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου της Μυτιλήνης, στο ιστορικό κέντρο της πόλης, ξαναζωντάνεψε το πανηγύρι του «πρόσφυγα Άγιου».

Στο επίκεντρο του πανηγυριού, η εικόνα του Αγίου Γεωργίου του Χιοπολίτη, ζωγραφισμένη το 1865 από τον άγνωστο Κυδωνιάτη ζωγράφο «αναγιώτη Ζουγράφου» όπως αναφέρεται, «δια συνδρομής και εξόδων των εν τη πόλει ταύτη διαμενόντων Κυδωνιέων». Από Αιβαλιώτες δηλαδή του πρώτου διωγμού το 1821, του διωγμού εκείνου για τη συμμετοχή της πόλης στην Ελληνική Επανάσταση. Μετά το 1922 πάντα στον Αϊ Γιώργη της Μυτιλήνης οι Αιβαλιώτες στόλιζαν την εικόνα την πλησιέστερη Κυριακή της γιορτής του. Και τιμούσαν τον Άγιο τους με κόλλυβα και άρτους αλλά και νηστίσιμους «μπαλεζέδες» στο τέλος της λειτουργίας.

Ο Σύλλογος κατοίκων των συνοικιών Κουλμπάρας και Κιόσκι Μυτιλήνης φρόντισε για το στολισμό της εικόνας καθώς και για την διανομή στους προσκυνητές άρτων και κατά το έθιμο νηστίστιμων «μπαλεζέδων». Τα γλυκά ήταν προσφορά του εργαστηρίου ζαχαροπλαστικής της γειτονιάς μας «ο Ζαχαροπλάστης».

 

Γιατί γιορτή για τον Άη Γιώργη τον Χιοπολίτη

Μιλώντας στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου της Μυτιλήνης ο Πρόεδροις του Συλλόγου μας ανέφερε:

«Ένα πανηγύρι που οργανωνότανε μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1980 από τους Αιβαλιώτες ακόμα και της πρώτης γενιάς πρόσφυγες, την πλησιέστερη Κυριακή στην 26η Νοεμβρίου γιορτή του πολιούχου Αγίου των Κυδωνιών (Αιβαλί) του Αγίου Γεωργίου του Χιοπολίτη ξαναζωντανεύει μαζί με τα έθιμα που συνοδεύαν τη γιορτή σήμερα, ο Σύλλογος των κατοίκων των συνοικιών Κουλμπάρα και Κιόσκι Μυτιλήνης το κιρκινέτσι. Πάντα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του τροπαιοφόρου της Μυτιλήνης όπως και στο Αϊβαλί όπου, τα λείψανα του Αγίου της πόλης βρισκόταν στην εκκλησία του εκεί Αγίου Γεωργίου.

Στο επίκεντρο του πανηγυριού, η εικόνα του Αγίου Γεωργίου του Χιοπολίτη, ζωγραφισμένη το 1865 από τον άγνωστο Κυδωνιάτη ζωγράφο «αναγιώτη Ζουγράφου» όπως αναφέρεται, «δια συνδρομής και εξόδων των εν τη πόλει ταύτη διαμενόντων Κυδωνιέων». Από Αιβαλιώτες δηλαδή του πρώτου διωγμού το 1821, του διωγμού εκείνου για τη συμμετοχή της πόλης στην Ελληνική Επανάσταση. Πρόσφυγες που δεν ξαναγύρισαν να ξαναχτίσουν το Αϊβαλί το 1832. Έμειναν στη Μυτιλήνη, σχημάτισαν μια μικρή κοινότητα – πρεσβεία της «καρσινής» Πολιτείας τους, έμποροι στην πλειοψηφία τους κάτοικοι της Κουλμπάρας και του Κιοσκιού οι οποίοι και κάθε μέρα τιμής του Αγίου τους μαζευόταν για να τον τιμήσουν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Μυτιλήνης στην οποία και ιστόρησαν και την εικόνα του. Όπως έκαναν φυσικά και στο Αϊβαλί. Πριν οι άνθρωποι του φύγουν το 1917 και ξανά το 1922.

Ο Άγιος «των εν τη πόλει ταύτη διαμενόντων Κυδωνιέων» παρέμενε στη Μυτιλήνη θαρρείς και τους περίμενε να τους μαλακώσει τον καημό της προσφυγιάς.

Μετά το 1922 πάντα στον Αϊ Γιώργη της Μυτιλήνης οι Αιβαλιώτες στόλιζαν την εικόνα την πλησιέστερη Κυριακή της γιορτής του. Και τιμούσαν τον Άγιο τους με κόλλυβα και άρτους αλλά και νηστίσιμους «μπαλεζέδες» στο τέλος της λειτουργίας.

 

Στις 26 του Νοέμβρη το 1807 στην πλατεία του Αϊβαλιού κοντά στην εκκλησιά του Αή Γιάννη της αγοράς του σημερινού τζαμιού με το ρολόϊ, πάνω σε μια παραλληλεπίπεδη όρθια πέτρα πάνω στην οποία «σφάζονταν οι Γκιαούρηδες» μαρτύρησε ο Άγιος Γιώργης από το Πιτυός της Χίου που ‘χε αλλαξοπιστήσει σαν ήταν πιότερο νιός και είχε γίνει Αχμέτ. Μετάνιωσε για ετούτο ξανάγινε χριστιανός και πήγε και κρύφτηκε στο Αϊβαλί. Μα κει τον γνώρισαν, μάτι αλλιώτικο ζήλεψε τη χαρά του και το αποτέλεσμα ήταν να ομολογήσει στον Τούρκο καδή πως «Γιώργης γεννήθηκε και Γιώργης θα πεθάνει.». Κάπως έτσι κατέληξε στην σαρμουσακόπετρα εκείνο το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου προς 26 σημαδεύοντας για πάντα τη ζωή εκείνων των ανθρώπων της Πολιτείας που τους έμελλε να προσφυγέψουν τρεις φορές από τα σπίτια τους, μια στα 1821, μια στα 1917 και μια στα 1922. Αυτή η σαρμουσακόπετρα μεταφέρθηκε στη Μυτιλήνη πριν 20 χρόνια και βρίσκεται σήμερα στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στις καμάρες.

Λείψανα τ’ Αγιού βρίσκονται και στο ναό του Γενεσίου της Θεοτόκου Παναγιούδας. Βρισκόταν στο «εγκαίνειο» της Αγίας Τράπεζας του Ταξιάρχη στο Αϊβαλί. Τοποθετημένα εκεί το 1844 κατά τα εγκαίνια του ναού.

Σχεδόν 150 χρόνια μετά, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, ένας Μυτιληνιός ιερομόναχος, ο π. Θεολόγος, σήκωσε και έριξε κάτω τη μαρμάρινη πλάκα της Άγιας Τράπεζας και πήρε τα λείψανα. «Όλη τη νύχτα την πέρασα μέσα στη θεοσκότεινη ρημαγμένη εκκλησιά, με το πετραχήλι στο λαιμό, προσευχόμουνα. Μόλις ξημέρωσε το έκανα, δεν έπρεπε άλλο να μαγαρίζεται ο βωμός. Ο Ταξιάρχης με βοήθησε....» είχε πει.

Κι η ασημένια θήκη της κάρας του Αγίου σώθηκε. Μέσα στην κοσμοχαλασιά, από τα πατώματα της καταστραμμένης Αϊβαλιώτικης Μητρόπολης κατέληξε στα παζάρια της Κωνσταντινούπολης, στη συνέχεια στην Ελβετία για να καταλήξει «πρωταγωνιστής» σε μυθιστόρημα σωστό στο Μουσείο Μπενάκη της Αθήνας. Τελευταία φορά την είδαμε το 2022 στις βιτρίνες της μεγάλης έκθεσης για τα 100 χρόνια από την καταστροφή, στο Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς. Μετά ξαναθάφτηκε σε κάποια αποθήκη.

Κι ο Άγιος; Ο Άγιος, πρόσφυγας κι αυτός γιορτάζει «κομμάτια» πια όπου τον θυμούνται ακόμα, στα χαΐρια των Αϊβαλιωτών προσφύγων 102 χρόνια τώρα, που τους βλέπει να τρανεύουν - όσο τρανεύουν - στις Νέες Κυδωνίες, στη Μυτιλήνη σαν καλή ώρα σήμερα, στην Παναγιούδα, στο Πιτυός της Χίου, όπου ακόμα τον θυμούνται…

Ζει ο Άγιος, κομμάτι της ιστορίας της ράτσας, ιστορία που δεν χωρά σε βιβλία και μοναχά με συναίσθημα μαθαίνετε, από καρδιά σε καρδιά αναμετάξυ σε ανθρώπους που πεισματώνουν σαν κοιτούν καρσί.

Και του χρόνου σαν σήμερα.».