«Λαϊκή Θεραπευτική στη Λέσβο» του Γιάννη Ράπτη

Ο Γιάννης  Ράπτης, φαρμακοποιός, ερευνητής και συγγραφέας, π. αντιδήμαρχος Πολιτισμού στον Δήμο Ναυπάκτου,  είναι παντρεμένος με την Αγιασώτισσα Ειρήνη Καβαδέλλη. Στο  σπίτι  της πεθεράς του,ΜύρταςΝιγδέλλη – Καβαδέλλη, στην Αγιάσο  βρέθηκε ένα χειρόγραφο,  λαϊκό ιατρικό εγχειρίδιο, το οποίο περιέχει χρήσιμη ιατρική ύλη του τέλους του 18ου αιώνα, με φαρμακευτικές συνταγές, θεραπευτικές μεθόδους και ορισμένες ανατομικές προσεγγίσεις. Όπως διαβάζουμε στον πρόλογο του Γιάννη Ράπτη, «Το μικρού μεγέθους χειρόγραφο (17χ11,5) είναι γραμμένο με μαύρη σινική μελάνη και έχει επιζωγραφισμένα τα αρχικά γράμματα κάθε παραγράφου με κόκκινα, με σαφή προσπάθεια καλλιτεχνικής διάθεσης. Είναι δερματόδετο, γεμάτο με εγχάρακτο φυτικό διάκοσμο, που παραπέμπει σε αραβική τεχνοτροπία. Ο άγνωστος Λέσβιος «ιατροφιλόσοφος» ( - 1795), χρησιμοποιώντας και λέξεις με ιδιωματικές αναφορές, το έγραψε αντιγράφοντας ο ίδιος σοβαρή επιστημονική γνώση. Γιατί πολλές συνταγές του έχουν εφαρμογή στην σύγχρονη φαρμακολογία και εποχή».

Το χειρόγραφο αυτό διασώθηκε από τον καταγόμενο απ’ την Αγιάσο ιατρό Αριστοτέλη Τσάγαλο, αυτοονομαζόμενο «Νατουριστικό», που δραστηριοποιούμενος μεταξύ Παρισιού και Αθήνας, δημιούργησε το 1935 κλινική στην Κηφισιά. Προηγουμένως, γύρω στα 1920, είχε εκδώσει στο Παρίσι βιβλία στα Ελληνικά, σύμφωνα με τις νατουριστικές απόψεις του.

«Και είναι απ΄ τα παράδοξα πως το ιατρικό  αυτό εγχειρίδιο, που περιέχει χρήσιμη ύλη του τέλους του 18ου αιώνα, με φαρμακευτικές συνταγές, θεραπευτικές μεθόδους και ορισμένες ανατομικές προσεγγίσεις, διασώθηκε από έναν γιατρό, τον Αρ. Τσάγαλο, που ασκούσε την ιδιότυπη ιατρική του χωρίς φάρμακα», γράφει Ο Γιάννης Ράπτης.

Το βιβλίο είναι δομημένο ως εξής: στην αριστερή σελίδα παρατίθεται το χειρόγραφο, ενώ στη δεξιά τοαποκωδικοποιημένο κείμενο με  πολύ κατατοπιστικό γλωσσάρι στο τέλος.

 

Μικρό δείγμα:

Αλοιφή της κάμφωρας

Έπαρεκαμφωράδρ 04

Μαστήχη καλή δρ 04

Κυρί άσπρο δρ 04

Ελαιόλαδον καλόν δρ 24

Ψημμήθιδρ 05

Και ενός ασπράδι αυγού

 

Κατασκευή

Κόψε την κάμφωραν εις μικρά κομμάτια, τρίψε και την μαστήχη, κόψε το κυρί εις μικρά κομμάτια και ρίξε μέσα και το λάδι και βάλετα να λύσουν εις ελαφράνφωτιάν, είτα κατέβασέ το και άφες να μισοκρυώση και ρίξε ψημμήθι μέσα, και ανακάτωσέ τα καλά, είτα τάραξε το ασπράδι του αυγού και ρίξε το μέσα, και είναι καλή διά να δροσίζει ταις φλόγαις και πληγαίς, εξαλύφη τον πόνον και ιατρεύει την κάθε πληγήν και γιαράν.

 

Γλωσσάρι

Κυρίάσπρον: κερί καθαρό  από προσμίξεις

ψημμήθι : ανθρακικός μόλυβδος

γιαράς: διαπυημένο σπυρί

 

Ο Γιάννης Ράπτης και η οικογένειά του  πλήρωσαν  την έκδοση και την προσέφεραν στο Αναγνωστήριο «σεβόμενοι την μακρά προσφορά του και εκτιμώντας τον αγώνα του για επιβίωση».

Το βιβλίο διατίθεται από το Αναγνωστήριο και τα βιβλιοπωλεία της Μυτιλήνης.

Το Δ. Σ του Αναγνωστηρίου Αγιάσου  συγχαίρει τον συγγραφέα για την πολύχρονη κοπιώδη έρευνά του και αξιοποίηση αυτού του σπάνιου χειρόγραφου και ευχαριστεί θερμά τον Γιάννη Ράπτη και την Ειρήνη  Καβαδέλλη για την παραχώρηση των πνευματικών δικαιωμάτων του βιβλίου.