Λέσβος: Το πανέμορφο νησί και οι αρχαίοι μύθοι που το συνοδεύουν

Γράφει για το LesvosPost η Σουμέλα Θωίδη**

Η Λέσβος είναι ένα νησί με διάχυτη φυσική ομορφιά, με τοπία που μοιάζουν να είναι βγαλμένα από παραμύθια και μια μακρά ιστορία. Ήδη από αρχαίες πηγές χιλιάδων χρόνων πίσω, το πανέμορφο αυτό νησί είχε μαγέψει τους Αρχαίους Έλληνες τόσο ώστε να πλάσουν μύθους γύρω από την ιστορία του. Συναντάμε σπουδαίες προσωπικότητες που γεννήθηκαν στη Λέσβο στη μυθολογία της Αρχαίας Ελλάδας, αλλά και αναφορές στο ίδιο το νησί. Υπάρχουν πολλές θεωρίες για το πώς απέκτησε το όνομα του νησί. Μία από αυτές μιλά για τον Λέσβο, τον αδερφό του Μακάρα, ο οποίος, σύμφωνα με τη μυθολογία, εγκαταστάθηκε πρώτος μαζί με τον αδερφό του στο νησί. Μια άλλη πηγή, εντελώς διαφορετική από την προαναφερθείσα κάνει λόγο για την περιοχή Λέσβο, η οποία και βρισκόταν στο νησί. Η περιοχή αυτή εικάζεται ότι πιθανόν να βρισκόταν κοντά στην περιοχή του Λισβορίου. Ακόμη, υπάρχει και μια άλλη πηγή, που αναφέρει πως το νησί πήρε το όνομα του από την έντονη βλάστηση του και τα καθαρά τοπία του. Λέγεται πως το νησί είχε μαγέψει τόσο πολύ τους Αρχαίους Έλληνες που έδωσαν το όνομα <<Λέσβος>> ως έναν χαρακτηρισμό για την θαυμαστή ομορφιά του. Επομένως, ήταν λογικό επόμενο το νησί αυτό να συνδεθεί με πολλούς μύθους και να είναι παρόν σε διάφορες ιστορίες της Αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας.

Ένας πολύ γνωστός μύθος ήδη από την αρχαιότητα ήταν ο μύθος του Ορφέα. Ο Ορφέας ήταν ένας από τους πιο αναγνωρισμένους μουσικούς της εποχής του και έγινε γνωστός σε εμάς μέσα από τον παρακάτω μύθο. Λέγεται ότι ο Ορφέας έπαιζε τόσο όμορφη μουσική που έκανε ακόμα και τα άψυχα αντικείμενα να ζωντανεύουν. Γαλήνευε την πλάση γύρω του και ημέρευε τα ζώα. Μάλιστα η μουσική του ήταν σχεδόν μαγική, μιας και έμοιαζε να υπνωτίζει ακόμα και τους ανθρώπους. Σύμφωνα λοιπόν, με το μύθο, ο Ορφέας με τη μελωδία του κρατούσε κοντά του τους Θράκες, οι οποίοι ξεχνούσαν ακόμα και να γυρίσουν πίσω στις εστίες και τις οικογένειες τους. Μένανε μαζί του ολόκληρες μέρες και άφηναν πίσω τους κάθε είδους υποχρέωση. Κάποια στιγμή, οι Μανιάδες θύμωσαν τόσο πολύ μαζί του που τον σκότωσαν. Μάλιστα το μίσος τους ήταν τόσο έντονο που τον διαμέλισαν και πέταξαν τα μέρη του σώματος του στον Έβρο, κοντά στην Άντισσα. Από τότε λέγεται ότι στην Άντισσα τα πουλιά κελαηδάνε διαφορετικά από τις άλλες περιοχές. Έχουν ένα κελαίδισμα σαν μουσική που μαγεύει τους πάντες στο άκουσμα του. Η θάλασσα, όμως, με τον κυματισμό της ξέβρασε την ακτή της Λέσβου το κεφάλι και τη λύρα του Ορφέα. Οι Λέσβιοι, που τον εκτιμούσαν πολύ και είχαν σεβασμό στα θεία, έθαψαν το κεφάλι του με τιμές και αφιέρωσαν τη λύρα του στον θεό Απόλλωνα. Ο θεός Απόλλωνας ήταν από τους πιο σεβάσμιους θεούς στο νησί. Μια δεύτερη εκδοχή του μύθου, αναφέρει πως ένας Λέσβιος κιθαρίστας, ο Θέρπανδρος, έκλεψε τη λύρα του σε μια προσπάθεια να καταφέρει να παίξει την μαγική μουσική του και να δοξαστεί, τόσο πολύ όσο εκείνος.

                                      

Ο Ορφέας που παίζει μουσική

Ο επόμενος μύθος σώζεται από τον ιστορικό Αιμιλιανό στο βιβλίο του <<Ποικίλη Ιστορία>> στον τόμο 12 και στην παράγραφο 18 και σχετίζεται με τον Φαίωνα και την Σαπφώ. Σύμφωνα με το μύθο αυτό, στη Λέσβο ζούσε ένας αγαθός και καλόκαρδος άνδρας μεγάλης ηλικίας που είχε μια βάρκα. Αυτός ο άνδρας, που ονομαζόταν Φαίωνας, μετέφερε κάθε μέρα κόσμο από τη Λέσβο στη Μικρά Ασία. Μια μέρα η θεά Αφροδίτη θέλοντας να δοκιμάσει την ευγένεια και την καλοσύνη του, μεταμφιέστηκε σε ηλικιωμένη γυναίκα και του ζήτησε να τη μεταφέρει και εκείνη στη Μικρά Ασία. Ο Φαίωνας δέχτηκε και όπως μετέφερε όλους τους άλλους συνανθρώπους του, έτσι μετέφερε και εκείνη. Η θεά ενθουσιασμένη από την πραγματικά αγαθή καρδιά του, του χάρισε ένα μαγικό μύρο. Όταν ο Φαίωνας επέστρεψε στο σπίτι του, ευτυχισμένος με το δώρο της Αφροδίτης, άλειψε το σώμα του με το μύρο. Τότε παρατήρησε πως όπου άλειφε το μύρο, το σώμα του γινόταν νέο και ακμαίο. Έτσι αφού το άπλωσε σε όλο του το σώμα, μεταμορφώθηκε σε έναν όμορφο νεαρό άνδρα. Η αρρενωπότητα του ήταν τόσο έντονη που όλες οι γυναίκες της εποχής τον ερωτεύονταν. Μια από αυτές ήταν και η Σαπφώ, η οποία ξεκίνησε να του γράφει ποιήματα. Ο Φαίωνας κολακευμένος από τις κινήσεις της Σαπφούς και μαγεμένος από το λυρικό τρόπο γραφής της, έγινε εραστής της. Ωστόσο, όπως λέγεται στο μύθο, μια μέρα έφυγε και την άφησε για πάντα μόνη της. Η Σαπφώ ανεπανόρθωτα πληγωμένη, έπεσε από ένα ακρωτήρι στη Λευκάδα, ενώ τον Φαίωνα δολοφόνησε ένας απατημένος σύζυγος.

                           

Η Σαπφώ και ο Φαίωνας

Αναφορές στη Λέσβο έχουν υπάρξει και μέσα σε άλλους μύθους, τόσο παλιούς που φτάνουν τους Ομηρικούς χρόνους. Πιο συγκεκριμένα, στα ομηρικά έπη λέγεται πως στα πρώιμα χρόνια του Τρωικού πολέμου ο Οδυσσέας είχε πολεμήσει τον βασιλιά Φιλομειδή. Λίγο καιρό αργότερα ο Αχιλλέας ξεκίνησε να κάνει τις πρώτες πολιορκίες στη Λέσβο με ανεπιτυχείς προσπάθειες. Όμως επίμονος καθώς ήταν, συνέχισε να πολεμά για να κατακτήσει το όμορφο αυτό νησί, μέχρι που κατάφερε να αιχμαλωτίσει τη Βρισηίδα. Ο Αχιλλέας ξεκίνησε τότε να καυχιέται για το κατόρθωμα του εμπρός στον Αγαμέμνονα. Εκείνος με τη σειρά του, θυμωμένος έκλεψε τη Βρισηίδα και για αντάλλαγμα, όπως αναφέρει ο Όμηρος, έδωσε στον Αχιλλέα επτά γυναίκες από τη Λέσβο που ήταν περίφημες για την ομορφιά τους.

                  

Ο Αχιλλέας με τον Αγαμέμνονα

Άλλες αναφορές έχουν γίνει από τον ιστορικό Μύρσιλο, ο οποίος αναφέρει το όρος Λεπετύμνος, στο οποίο υπήρχε ένα μεγάλο ιερό προς τιμή του θεού Απόλλωνα, του θεού που μαζί με την θεά Άρτεμις, λατρευόταν πολύ από τους Λέσβιους. Λέγεται λοιπόν, πως εκεί, την κορυφή του όρους, είχε το παρατηρητήριο του ο αστρολόγος Ματρικέτας. Σύμφωνα και με την αρχαία παράδοση στους πρόποδες του βουνού αυτού ήταν και ο τάφος του Παλαμήδη, σημαντικού εφευρέτη των γραμμάτων και των τεχνών.

Αυτοί λοιπόν ήταν μερικοί μόνο από τους πανάρχαιους θρύλους που κάνουν αναφορές σε σημαντικές προσωπικότητες της Μυτιλήνης, αλλά και στο ίδιο το νησί. Είναι σίγουρο πως πρόκειται για ένα νησί με μακρά ιστορία και μυθολογία. Ένα Ελληνικό νησί, που προσέφερε και προσφέρει πολλά στην ιστορία μας!

 

 

**Σουμέλα Θωίδη φοιτήτρια Κλασσικής Φιλολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών