Η αξιολόγηση του βαθμού ρύπανσης-υποβάθμισης των εδαφοϋδατικών πόρων στο πρώην ΚΥΤ Μόριας

Επειδή τον τελευταίο καιρό γράφονται και ακούγονται πολλά όσον αφορά το πρώην ΚΥΤ Μόριας παραθέτουμε την εισήγηση της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας στον Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου Κώστα Μουτζούρη  όσον αφορά: την αξιολόγηση του βαθμού ρύπανσης-υποβάθμισης και εφαρμογές φυσικών συστημάτων αποκατάστασης των εδαφοϋδατικών πόρων στο πρώην ΚΥΤ Μόριας.

Αξίζει να τονιστεί ότι ο κ. Κώστας Μουτζούρης μετά την καταστροφή του ΚΥΤ ανέθεσε στη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και στον Προϊστάμενο της κ. Γιώργο Λαγουτάρη την πρώτη αξιολόγηση του βαθμού ρύπανσης και την διερεύνηση των εργασιών για την αποκατάσταση  της περιοχής. 

 

 Η εισήγηση του κ. Λαγουτάρη: 

Κε Περιφερειάρχη,

Σε συνέχεια της επίσκεψης που πραγματοποιήσαμε στο ΚΥΤ της Μόριας με τον Αντιπεριφερειάρχη κο Π. Κουφέλο και τον εκπρόσωπο του Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων κο Β. Τακαβάκογλου, τις τηλεδιασκέψεις που πραγματοποιήσαμε με το παραπάνω Ινστιτούτο καθώς και τις απαιτήσεις πολλών φορέων και πολιτών για αποκατάσταση του ελαιώνα και του φυσικού τοπίου της περιοχής

θα ήθελα να σας ενημερώσω τα παρακάτω :

Όπως γνωρίζετε η μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε στο ΚΥΤ της Μόριας στις 09/09/2020 είχε ως αποτέλεσμα να προκληθούν ανεπανόρθωτες ζημιές στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας όπου διέμεναν περισσότεροι από 13.000 πρόσφυγες και μετανάστες. Οι πυρκαγιές σε ζώνη μίξης ελαιώνων - οικισμών, όπως στην περίπτωση του ΚΥΤ Μόριας, συντελούν στην απελευθέρωση πολλαπλών ρύπων που σχετίζονται άμεσα με τη φύση των υλικών (φυσικών και τεχνητών) που καίγονται.

Με την πυρκαγιά πού έλαβε χώρα στο ΚΥΤ της Μόρια υπήρξαν εκπομπές ρύπων, όπως ατμοσφαιρικά σωματίδια, πάνω στα οποία προσροφώντας και άλλες τοξικές ενώσεις όπως βαρέα μέταλλα και πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες, αλλά πολύ πιθανόν και διοξίνες, από πλαστικά υλικά που βρισκόταν στην περιοχή. Αυτή τη στιγμή, οι ρύποι που εκλύθηκαν από την πυρκαγιά έχουν απομακρυνθεί μεν από την ατμόσφαιρα, ωστόσο λόγω των βροχών που ακολούθησαν, αλλά και του συνόλου των ατμοσφαιρικών και εδαφικών διεργασιών, ορισμένες ποσότητες επικίνδυνων ρύπων, και κυρίως μη-πτητικών όπως οι πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες και τα βαρέα μέταλλα, έχουν εναποτεθεί στο έδαφος με κίνδυνο να ρυπάνουν και τα υπόγεια ύδατα της περιοχής ή και να μεταφερθούν ακόμα στην τροφική αλυσίδα.

Το γεγονός αυτό καθιστά κρίσιμης σημασίας την άμεση αξιολόγηση του βαθμού ρύπανσης και υποβάθμισης των εδαφοϋδατικών πόρων της περιοχής και τον προσεκτικό σχεδιασμό δράσεων αποκατάστασης πριν από οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση ή παραγωγική επένδυση στην περιοχή καθώς ελλοχεύουν σοβαροί κίνδυνοι για το φυσικό περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.

 

Προτείνουμε λοιπόν τις παρακάτω δράσεις που θα περιλαμβάνουν:

i. Χαρτογράφηση ποιότητας εδαφοϋδατικών πόρων με εκτεταμένες δειγματοληψίες και αναλύσεις φυσικοχημικών και βιολογικών δεικτών ποιότητας και ρύπανσης από οργανικούς και ανόργανους ρύπους στο προφίλ των εδαφών της περιοχής καθώς και των υπογείων υδατίνων σωμάτων.

ii. Προσδιορισμός βαθμού ρύπανσης/υποβάθμισης και εκτίμηση επικινδυνότητας (spatial impact and risk assessment) όπως αυτά θα υπολογιστούν με την ανάπτυξη και χρήση πολυκριτηριακού μοντέλου που θα λαμβάνει υπόψη τα εδαφικά χαρακτηριστικά, τα χαρακτηριστικά τοπίου (κλίση/προσανατολισμός), τις κατά τόπους συγκεντρώσεις ρύπων και τη μεταβολή τους με το βάθος, τους παράγοντες που επηρεάζουν την διαθεσιμότητα και κινητικότητα των ρύπων, καθώς και το μικροκλίμα της περιοχής έρευνας.

iii. Εφαρμογή πιλοτικών δράσεων φύτο/βίο αποκατάστασης και διαχείρισης εδαφικών πόρων με συστήματα βασισμένα στη φύση (NatureBasedSolutions) και συστηματική παρακολούθηση αποτελεσματικότητας παρεμβάσεων. Οι εφαρμογές θα περιλαμβάνουν τη χρήση φυτικών υπερ-συσσωρευτών(hyperaccumulators) για απομάκρυνση βαρέων μετάλλων από το έδαφος και βελτίωση της εδαφικής ποιότητας καθώς και ζώνες φυσικών συστημάτων για έλεγχο ρύπανσης στα νερά απορροής.

iv. Ανάπτυξη επιχειρησιακού σχεδίου για τον προσδιορισμό των απαιτούμενων παρεμβάσεων αποκατάστασης και ανάπλασης της περιοχής που θα αφορούν:(α) την αποκατάσταση δημοσίων υποδομών (οδοποιία, δίκτυα κλπ), (β) τις παρεμβάσεις αποκατάστασης και ορθολογικής διαχείρισης εδαφοϋδατικών πόρων (έλεγχο διάβρωσης, φυτεύσεις, φυσικά συστήματα ελέγχου απορροών και ρύπανσης κλπ) και (γ) την περιβαλλοντική ανάπλαση αγροτικού τοπίου για την δημιουργία πρότυπου πολυλειτουργικού πάρκου επίδειξης εφαρμογών αειφορικής αποκατάστασης/διαχείρισης υποβαθμισμένων εδαφοϋδατικών πόρων με φυσικά συστήματα (Nature Based Solutions) και παράλληλης ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του αγροτικού τοπίου των ελαιώνων (ήπιες παρεμβάσεις φυτεύσεων, βελτίωσης προσβασιμότητας, έργα ερμηνείας περιβάλλοντος και αγροτικού τοπίου κλπ).

 

Προϋπολογισμός/Χρηματοδότηση

Εκτιμώμενος προϋπολογισμός 200.000 ευρώ (με χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου μέσω κονδυλίων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων)

Φορέας Υλοποίησης

 

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ «ΔΗΜΗΤΡΑ»

Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων – Ερευνητική Μονάδα Θέρμης Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με την Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας ΠΕ Λέσβου .

Ο Προϊστάμενος της Δ/νσης

Αγροτικής Οικονομίας

Γεώργιος Λαγουτάρης

Γεωπόνος, Msc