«ΑΡΑΤΕ ΠΥΛΑΣ»-Ένα ξεχωριστό έθιμο που θα συμβεί σήμερα σε πολλές εκκλησιές της Λέσβου (ΒΙΝΤΕΟ)

Ένα διαφορετικό έθιμο, με «θεατρικότητα» συνηθίζεται σε νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, όπως η Σάμος, η Ικαρία και η Μυτιλήνη.

Παρότι πλέον είναι σπανιότερη η ανάπαράστασή του, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της Ανάστασης.

Ο κληρικός μετά την Ανάσταση επιστρέφει στο ναό, όπου έχουν κλείσει οι πόρτες. Τότε χτυπάει και φωνάζει:  Ἂρατε πύλας, οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης για να λάβει την απάντηση απο κάποιον διάκο ή πιστό που βρίσκεται μέσα στην εκκλησία: Τίς ἐστιν οὗτος ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης; Ο κληρικός απαντά:Κύριος τῶν δυνάμεων αὐτός ἐστιν ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης. Τότε ο κληρικός κλοτσάει με δύναμη την πόρτα όπου και εισέρχεται πανηγυρικά μέσα στο ναό.

Το βράδυ της Ανάστασης στην Παναγιούδα, πέντε χιλιόμετρα βόρεια της Μυτιλήνης με το «Χριστός Ανέστη» αρχίζουν οι πυροβολισμοί προς ένα κορμό που έχει στηθεί στην παραλία και στην κορυφή του έχει στηθεί το ομοίωμα του «ηττημένου» Ιούδα. Με χιλιάδες στην κυριολεξία πυροβολισμούς κόβεται τρεις φορές ο κορμός του δένδρου και ο Ιούδας «ηττάται».

Ανάλογο έθιμο γίνεται και στο γειτονικό χωριό, στην Παναγιούδα Αφάλωνα.

Ιδιαίτερο έθιμο με παγανιστικό υπόβαθρο είναι το πλάσιμο των σταυρών στην Αγιάσο μετά την Ανάσταση. Οι 12 σταυροί, όσοι τα 12 Ευαγγέλια και οι 12 μαθητές του Χριστού, γίνονται με το κερί της Ανάστασης που λιώνει και μετατρέπεται σε μικρά σταυρουδάκια. Σκοπός του έθιμου είναι να διώξει όχι μόνον το κακό από το κάθε σπίτι, αλλά και τα έντομα, γι’ αυτό και κολλούν του σταυρούς κυκλικά στις εισόδους και τα ανοίγματα του σπιτιού.

Οι «Κούνιες» είναι ένα πανάρχαιο έθιμο, που αναβιώνει στον Πολιχνίτο, στην Κλειού και την Καλλονή. Στήνονται τη Μεγάλη Δευτέρα από τα αγόρια, για να τις χρησιμοποιήσουν τα κορίτσια. Υπάρχουν ειδικά τραγούδια που λέγονται πολύ κεφάτα και το αντάλλαγμα είναι μοσχοβολιστά κουλούρια και λουλούδια, που τα κρεμούν στην κούνια. Το εορταστικό πέρα–δώθε κρατάει μέχρι και την Ανάληψη. Το έθιμο λέγεται πως έχει αφετηρία την αρχαία λατρεία της Αφροδίτης, γι’ αυτό τα κορίτσια πρωταγωνιστούν και τα αγόρια υπηρετούν.

Τέλος, στη Μυτιλήνη το φαγητό του Πάσχα είναι το αρνί ή το κατσίκι γεμιστό στο φούρνο. Το σφάγειο γεμίζεται με εντόσθια, ρύζι και μυρωδικά φουρνίζεται το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου σε χαμηλή φωτιά και τρώγεται το μεσημέρι της Κυριακής.