Γιατροί Χωρίς Σύνορα: “Μία καταστροφική πολιτική κρατά ευάλωτους ανθρώπους εγκλωβισμένους στα ελληνικά νησιά”

Anna Pantelia/MSF

Η καταστροφική κρίση που επηρεάζει την υγεία χιλιάδων ευάλωτων ανθρώπων είναι το αποτέλεσμα του προβληματικού συστήματος υποδοχής, της απουσίας μηχανισμών προστασίας και της ανεπαρκούς παροχής υπηρεσιών. Αυτό δείχνει ότι η πολιτική περιορισμού και αποτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τη διαχείριση της μετανάστευσης έχει αποτύχει.

Εδώ και 4 χρόνια, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζονται σε αρκετά ελληνικά νησιά, ωστόσο σήμερα η ανθρωπιστική και ιατρική παρέμβαση είναι κυρίως υπόθεση των εθελοντικών οργανώσεων που υποκαθιστούν τις ευθύνες του κράτους. Σήμερα, για άλλη μια φορά, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν αναγκαστεί να κλιμακώσουν τις δραστηριότητές τους: εκατοντάδες ιατρικές συνεδρίες πραγματοποιούνται καθημερινά στη Λέσβο, τη Σάμο και τη Χίο, ενώ σε συντονισμό με άλλες εθελοντικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αυξάνουν τις εγκαταστάσεις υγιεινής για τον πληθυσμό των μεταναστών και διανέμουν βασικά είδη πρώτης ανάγκης σε τακτική βάση.

«Η κατάσταση που επικρατεί στα ελληνικά νησιά δεν είναι καινούργια. Ο μεγάλος συνωστισμός στους προσφυγικούς καταυλισμούς είναι μία κρίση που προκαλείται από τις ευρωπαϊκές πολιτικές και έχει τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις σε άνδρες, γυναίκες και παιδιά εδώ και χρόνια» λέει ο Βασίλης Στραβαρίδης, Γενικός Διευθυντής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Έχουν περάσει πάνω από 3 χρόνια από τη συμφωνία ΕE-Τουρκίας και, μήπως θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι οι ελληνικές και οι ευρωπαϊκές αρχές χρησιμοποιούν αυτή την ντροπιαστική αποτυχία υποδοχής προσφύγων ως μέσο αποτροπής των νέων αφίξεων στην Ευρώπη;»

Καθώς οι αφίξεις από τη θάλασσα έχουν φτάσει στο υψηλότερο σημείο τους από το 2016, οι ομάδες παιδιατρικής ψυχικής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λέσβο είδαν τις παραπομπές παιδιών να διπλασιάζονται τον Ιούλιο συγκριτικά με τους προηγούμενους μήνες. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, 73 παιδιά παραπέμφθηκαν στις ομάδες μας: τα τρία είχαν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας και 17 είχαν αυτοτραυματιστεί. Δέκα από τα 73 παιδιά ήταν κάτω των έξι ετών, ενώ το μικρότερο ήταν μόλις δύο ετών.

«Όλο και περισσότερα από αυτά τα παιδιά σταματούν να παίζουν, βλέπουν εφιάλτες, φοβούνται να βγουν από τη σκηνή τους και αρχίζουν να αποσύρονται από τη ζωή» λέει η Κατρίν Μπρούμπακ, υπεύθυνη ψυχικής υγείας στη Λέσβο. «Κάποια από αυτά σταματούν εντελώς να μιλάνε. Με τον συνωστισμό, τη βία και την έλλειψη ασφάλειας στον καταυλισμό να αυξάνονται, η κατάσταση για τα παιδιά επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα. Για να αποτραπούν οι μόνιμες βλάβες, τα παιδιά αυτά πρέπει να φύγουν αμέσως από τον καταυλισμό της Μόριας.»

Στην παιδιατρική κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουμε σχεδόν 100 παιδιά με σύνθετα ή χρόνια προβλήματα υγείας, μεταξύ αυτών μικρά παιδιά με σοβαρές καρδιοπάθειες, διαβήτη, επιληψία και τραύματα πολέμου. Όλα περιμένουν να μεταφερθούν στην ηπειρωτική χώρα για να έχουν πρόσβαση στην εξειδικευμένη περίθαλψη που χρειάζονται.

Στον καταυλισμό στο Βαθύ της Σάμου, η κατάσταση είναι αφόρητη, σύμφωνα με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, όπου 5.000 άνθρωποι συνωστίζονται σε έναν χώρο που έχει σχεδιαστεί για 650. Οι περισσότεροι ζουν στη «ζούγκλα», έναν χώρο έξω από τον καταυλισμό. Η απουσία μέτρων προστασίας και βασικών υπηρεσιών δημιουργεί τον κίνδυνο να υποστούν οι άνθρωποι νέα ψυχολογικά τραύματα, ενώ αυξάνονται οι αναφορές περιστατικών παρενόχλησης, σεξουαλικής επίθεσης και άλλων  μορφών βίας.

Η ελληνική κυβέρνηση πρόσφατα μετέφερε σχεδόν 1.500 ευάλωτους ανθρώπους από τη Λέσβο. Ωστόσο οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα πιστεύουν ότι η μετακίνηση ανθρώπων σε σκηνές στην ηπειρωτική χώρα δεν είναι μια ασφαλής ή αποτελεσματική λύση στον χρόνιο συνωστισμό και τις συνέπειες που έχει στην υγεία των ανθρώπων. Τουλάχιστον 2.500 άνθρωποι που έχουν αναγνωριστεί επισήμως ως ευάλωτοι παραμένουν στη Λέσβο παρόλο που δικαιούνται να μεταφερθούν σε κάποιο ασφαλές μέρος για εξειδικευμένη φροντίδα. Σε αυτό τον αριθμό δεν υπολογίζονται και χιλιάδες πιθανότατα άλλοι που δεν έχουν αναγνωριστεί ακόμη ως ευάλωτοι.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα απευθύνουν έκκληση στην ελληνική κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να δώσουν τέλος σε αυτή την απαράδεκτη και ολέθρια κρίση, και πιο συγκεκριμένα ζητούν:

Να απομακρύνουν άμεσα τα παιδιά και τους πιο ευάλωτους ανθρώπους από τα νησιά και να τους μεταφέρουν σε ασφαλή και κατάλληλα καταλύματα στην ηπειρωτική Ελλάδα και/ή σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Να αυξήσουν άμεσα τον αριθμό του ιατρικού προσωπικού στα κέντρα υποδοχής, ώστε οι άνθρωποι να μπορέσουν να λάβουν τη φροντίδα σωματικής και ψυχικής υγείας που έχουν ανάγκη το συντομότερο δυνατό.

Να καθορίσουν και να υλοποιήσουν άμεσα ταχείς και βιώσιμους μηχανισμούς για την αποφυγή του επαναλαμβανόμενου συνωστισμού στα νησιά, που συνεχίζει να πλήττει χιλιάδες ανθρώπους.

Να δώσουν άμεσα τέλος στην εφαρμοζόμενη πολιτική περιορισμού προκειμένου να προστατευτεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, να αποτραπεί ο αδικαιολόγητος πόνος και να διασφαλιστεί ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων.