Πολιτικοί δρόμοι: "Δημοσιογραφία και ενημερωμένος πολίτης"- Η νέα στήλη μας

Ξεκινάμε ακόμα μια νέα στήλη στο LesvosPost.com…

Γράφει για το LesvosPost ο Παύλος Γ. Αιβαλιωτης (Πολιτικός επιστήμονας)

Ευχαριστώ το LesvosPost για την τιμή που μου έκανε δίνοντας μου την ευκαιρία να σχολιάζω μέ τα άρθρα μου την πολιτική επικαιρότητα και να συμβάλλω με τον τρόπο μου στην ευαισθητοποίηση αλλά και στο κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό της Λεσβιακής κοινής γνώμης.

Από μένα κάθε εβδομάδα θα έχετε ένα άρθρο στην νέα στήλη «Πολιτικοί δρόμοι»

Ξεκινάμε σήμερα με τι άλλο, από την δημοσιογραφία, τα fake news, την είδηση και πολλά αλλά που έχουν να κάνουν γύρω από την δημοσιογραφία στις μέρες μας…

«Πολιτικοί δρόμοι» λοιπόν κάθε εβδομάδα στην οθόνη σας από το LesvosPost.com

Γράφει για το LesvosPost ο Παύλος Γ. Αιβαλιωτης (Πολιτικός επιστήμονας)

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Στην χώρα που οι πολιτικοί συμπεριφέρονται ως δημοσιογράφοι και οι δημοσιογράφοι ως πολιτική, το επάγγελμα του δημοσιογράφου διαρκώς αμφισβητείται .Ας φανταστούμε όμως ένα κόσμο χωρίς δημοσιογραφία, χωρίς ειδήσεις , χωρίς ρεπορτάζ. Το εκάστοτε πολιτικό σύστημα φυσικά και θα επιθυμούσε αυτή την κατάσταση.

Είναι αλήθεια ότι όλοι οι δημοσιογράφοι δεν προάγουν την ενημέρωση , όλοι δεν έχουν τις ίδιες δημοκρατικές ευαισθησίες. Αλλά και στα άλλα επαγγέλματα δεν παρατηρούμε άτομα που επιτελούν με ορθό τρόπο το έργο τους ενώ άλλοι λειτουργούν με έναν κατώτερο ερασιτεχνισμό,, Η προσωπικότητα και το ήθος του δημοσιογράφου είναι εκείνα τα στοιχεία που θα συμβάλουν στην πραγματική ενημέρωση των πολιτών.

Δυστυχώς , ο χαρακτήρας της <<είδησης>>, έχει αλλοιωθεί σημαντικά στην σημερινή εποχή. Η <<είδηση>> έχει γίνει εμπόρευμα . Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης πουλάνε κυριολεκτικά την είδηση στον πελάτη – πολίτη. Το οικονομικό συμφέρον των ιδιοκτητών των ΜΜΕ , ανεξαρτήτως της ιδεολογικής προέλευσης , χρησιμοποιεί την είδηση ως μέσο οικονομικού κέρδους, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο .Επιπλέον , η είδηση έχει ιδεολογική χροιά , έναν συγκεκριμένο πολιτικό προσανατολισμό. Είναι δηλαδή ένα μέσο άσκησης της εξουσίας.

Αν και η υπόθεση εργασίας της στενής σχέσης ιδιοκτητών ΜΜΕ , πολιτικών και οικονομικών παραγόντων δεν έχει αποδειχτεί , εν τούτοις η αίσθηση της κοινής γνώμης είναι ότι η σχέση αυτή είναι υπαρκτή . Ο δημοσιογράφος λοιπόν είναι ουσιαστικά αδύναμος να εκφραστεί μέσα στο δυσμενές για αυτόν δημοσιογραφικό περιβάλλον. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι συχνά παρατηρούμε , ευτυχώς όχι στην χώρα μας , δολοφονίες δημοσιογράφων. Συγκεκριμένα για το διάστημα 2000-2016 έχουμε 2294 δολοφονίες , με πρώτη θέση στον σχετικό πίνακα να βρίσκεται το Ιράκ με 344 δολοφονίες. Επιπλέον , η ελευθερία του τύπου πιέζεται καθημερινά. Δυστυχώς, η χώρα μας βρίσκεται στην 74η θέση , όσο αφορά την ελευθερία έκφρασης των δημοσιογράφων.

  

Ας αναφέρουμε όμως τον σύγχρονο χαρακτήρα της δημοσιογραφίας . Για παράδειγμα , πώς παρουσιάζεται ένα δελτίο ειδήσεων.  Τα βασικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου δελτίου ειδήσεων έχει δύο πυλώνες . Το ενημερωτικό στοιχείο και το ψυχαγωγικό στοιχείο . Τα δύο αυτά στοιχεία εναλλάσσονται μεταξύ τους , με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του ενημερωτικού αγαθού. ( Ο επιστημονικός ορισμός αυτού του φαινομένου ονομάζεται infotainment)

   

H σκηνοθέτηση των ειδήσεων είναι πιο σημαντική και από την ίδια την είδηση. Η εικόνα κυριαρχεί εις βάρος του λόγου, ο ήχος έχει στόχο να σαγηνεύει ή ακόμα και να τρομάξει τους τηλεθεατές. Επιπλέον, τίτλοι και συνθήματα της <<δημοσιογραφικής παράστασης >> , είναι εκείνα τα στοιχεία που θα επιδιώξουν να επηρεάσουν τους τηλεθεατές , ποια θέση θα πάρουν εν τέλει στο εκάστοτε θέμα που παρουσιάζεται .

Ένα άλλο αρνητικό φαινόμενο , στο πλαίσιο της δημοσιογραφίας είναι τα fake news. Τι είναι λοιπόν τα fake news ένας όρος που χρησιμοποιείται στο δημόσιο διάλογο,, Είναι ψεύτικες ειδήσεις που βασικό στόχο έχουν να προπαγανδίσουν τους πολίτες.  Ιστοσελίδες που καλλιεργούν συστηματικά το μίσος , τον φόβο και τις θεωρίες συνωμοσίας στοχεύουν σε μία στάση ζωής που θα κυριαρχεί η αδιαλλαξία.

Τέλος , δεν θα παραλείψουμε να αναφέρουμε μία νέα μορφή δημοσιογραφίας, τα blogs. Οι bloggers είναι εκείνοι που κύριο στόχο έχουν την έκφραση τους σχετικά με τις δημόσιες υποθέσεις. Το θετικό στοιχείο σε αυτή την περίπτωση είναι ότι ο δημοσιογράφος είναι ανεξάρτητος να εκφράσει την γνώμη τους . Βέβαια , και σε αυτή την μορφή, παρατηρούμε bloggers , που δεν έχουν τις στοιχειώδες γνώσεις που θα τους βοηθήσουν να παρουσιάσουν τεκμηριωμένα τις θέσεις τους. Η δύναμη τους όμως είναι σημαντική. Για παράδειγμα , στην περίπτωση της Αραβικής Άνοιξης , ο ρόλος τους ήταν καθοριστικός.

Ο πολίτης ζει με την ψευδαίσθηση ότι έχει όλες τις δυνατότητες να ενημερωθεί .Εχει στην διάθεση του πληθώρα τηλεοπτικών καναλιών , αμέτρητες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες που θα του βοηθήσει να κατανοήσει την πραγματικότητα. Όμως έχει να αντιμετωπίσει αρκετά εμπόδια στο δρόμο της γνώσης και της αλήθειας . Ο δήθεν πλουραλισμός των μέσων μαζικής ενημέρωσης , η ψεύτικη προσφερόμενη αντικειμενικότητα είναι μερικά από τα στοιχεία που θα πρέπει να υπερβεί.

    

Ο πολίτης καταρχάς διαλέγει εκείνα τα  μέσα που θα επιβεβαιώσει την γνώμη του και θα ενισχύσει την αυτοπεποίθηση του .Διαβάζουμε τις εφημερίδες που συμφωνούν και προάγουν την ίδια ιδεολογία με την δική μας, προτιμάμε την παρακολούθηση των ειδήσεων που δεν θα μας ενοχλούν .Άρθρα χωρίς υπογραφή είναι προτιμότερο να τα αποφεύγουμε , η ενημέρωση από το ραδιόφωνο ίσως να είναι καλύτερος τρόπος ενημέρωσης καθώς εκεί απουσιάζει η σκηνοθεσία και η κυριαρχία της εικόνας ,καθώς και το διάβασμα επιστημονικών βιβλίων θα βοηθήσουν στην αποκρυπτογράφηση των κρυμμένων νοημάτων των ειδήσεων . Βέβαια , η σωστή ενημέρωση απαιτεί χρόνο και χρήμα και ο καθένας δεν είναι διαθέσιμος να τα χρησιμοποιήσει. Ωστόσο , η στοιχειώδες ενημέρωση για τις δημόσιες υποθέσεις είναι καθήκον για εκείνος που θέλει να αποκαλείται πολίτης.

  

Για παράδειγμα , εάν θέλουμε να ενημερωθούμε για ένα νόμο που μας ενδιαφέρει , είναι προτιμότερο να τον διαβάσουμε από το διαδίκτυο και όχι να αναμένουμε σχόλια και προτάσεις των ΜΜΕ , σχετικά με τον νόμο αυτό. Ας διαμορφώσουμε την γνώμη μας από την πρωτογενή πηγή και ύστερα ας κατευθυνθούμε στην γνώμη δημοσιογράφων και ειδικών .

   

Τέλος, ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον , η διαδικασία ενημέρωσης της κοινής γνώμης θα γίνεται με διαφάνεια , έτσι ώστε η τέταρτη εξουσία να έχει ένα και μόνο στόχο. Την πραγματική βίωση της δημοκρατίας.

Ενδεικτική βιβλιογραφία.

Α) Η κοινωνία της ενημέρωσης . Γιώργος Πλειός

Β) Εισαγωγή στη πολιτική επιστήμη .Roskin, Cord

  ( Το άρθρο είναι αφιερωμένο στην Τουλα Κατσιάνου)

Παύλος Γ. Αιβαλιώτης