Αφιέρωμα: Παραδοσιακό Πάσχα στην Λέσβο (ΦΩΤΟ)

Η πανέμορφη Λέσβος κρατάει τα έθιμά της με πολύ μεγάλη αφοσίωση. Το Πάσχα με θεά τον γαλήνιο κόλπο της Γέρας είναι μια συνταρακτική εμπειρία.  

Σε κάθε χωριό θα γιορταστεί το ξύπνημα της φύσης, η Ανάσταση, με ξεχωριστό, μοναδικό τρόπο. Στα Χίδυρα και στο Μεγαλοχώρι, στην Πέτρα και την Πηγή, στον Σκούταρο και στο Λισβόρι, στην Μήθυμνα και τον Μανταμάδο, σε κάθε οικισμό, είτε στα παράλια είτε στην ενδοχώρα, η Λέσβος, η λατρεμένη Μυτιλήνη, θα αναβιώσει πανάρχαια έθιμα με μεγάλη συμβολική σημασία. Το Πάσχα εδώ απηχεί μνήμες αιώνων και αποτελεί την τέλεια ευκαιρία για να γνωρίσει κάποιος ένα από τα πιο αυθεντικά νησιά της Ελλάδας. Ας δούμε τι θα ζήσει ο ταξιδιώτης που θα βρεθεί στην Μυτιλήνη αυτές τις ιδιαίτερα φορτισμένες ημέρες.

Οι ηλιακές Κουκούρες

Ένα από τα πιο αρχαία έθιμα του πολιτισμού της Μεσογείου, ο εξαγνισμός μέσα από την φωτιά, θα τιμηθεί δεόντως σε κάθε χωριό της Λέσβου. Το περίφημο κάψιμο του Ιούδα στις μεγάλες φωτιές που ονομάζονται Κουκούρες δεν είναι τίποτε άλλο από την ανάγκη καθαρμού της κοινότητας από τις πιθανές αμαρτίες του χρόνου, για να μπορέσει η συλλογική ψυχή να υποδεχθεί την άνοιξη χωρίς βάρη. Τα ξύλα για την Κουκούρα μαζεύονται από τους νεαρούς της Μυτιλήνης ήδη από τις Απόκριες, είναι και η συλλογή τους μέρος του εθίμου. Η νύχτα θα γίνει μέρα σε κάθε χωριό από τις τεράστιες και εντυπωσιακές φλόγες. Στην Ερεσσό και στους Μύλους Λάμπου, στον Μεσαγρό και την Βατούσα, ο ταξιδιώτης θα έρθει σε επαφή με μια πανάρχαια πραγματικότητα.

 12 Σταυροί

Ένα έθιμο με οπωσδήποτε παγανιστικό υπόβαθρο είναι το πλάσιμο των σταυρών που γίνεται στην Αγιάσο. Οι δώδεκα σταυροί, που παριστούν τα 12 Ευαγγέλια, γίνονται με το αναστασοκέρι που λιώνει και μετατρέπεται σε μικρά σταυρουδάκια. Ο σκοπός τους είναι αποτροπαϊκός, δηλαδή να διώξει όχι μόνον το κακό από το κάθε σπίτι, αλλά και τα έντομα, γι’ αυτό και τα κολλούν κυκλικά στις εισόδους και τα ανοίγματα του σπιτιού.

Η Κάθοδος του Χριστού στον Άδη

Η εντυπωσιακή αναπαράσταση της θραύσης των πυλών του κάτω κόσμου συνηθίζεται σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Είναι ένα δρώμενο που προκαλεί μεγάλη συγκίνηση. Ειδικά στον μητροπολιτικό ναό του πολιούχου της Λέσβου, στον Άγιο Θεράποντα στην πόλη της Μυτιλήνης, μετά την Ανάσταση γίνεται μια συνταρακτική αναπαράσταση. Οι πύλες της εκκλησίας κλείνουν και ο ιερέας που έχει τελέσει την αναστάσιμη λειτουργία είναι προεξάρχων του «χορού» των πιστών. Μέσα στον ναό και πίσω από την πύλη στέκεται ένας ψάλτης συνήθως. Οι θύρες κρούονται από τον ιερέα που αποτελεί εκείνη την στιγμή τύπο Χριστού! Τελικά υποχωρούν και όλο το εκκλησίασμα εισέρχεται στον ναό αναστημένο! Είναι απερίγραπτη η δύναμη του εθίμου και πρέπει να το ζήσει κάποιος για να καταλάβει την αναγεννητική πλημμύρα δέους.

Οι Κούνιες

Πρόκειται επίσης για πανάρχαιο έθιμο, που αναβιώνει με προσήλωση στο Πολιχνίτο, στην Κλειου και την Καλλονή. Συνήθως οι κούνιες στήνονται την Μεγάλη Δευτέρα από τα αγόρια, για να τις χρησιμοποιήσουν τα κορίτσια. 

Υπάρχουν ειδικά τραγούδια της Κούνιας που λέγονται πολύ κεφάτα και το αντάλλαγμα είναι μοσχοβολιστά κουλούρια και λουλούδια, που τα κρεμούν στην κούνια. Το εορταστικό πέρα – δώθε κρατάει μέχρι και την Ανάληψη. Το μυστικό υπόβαθρο του εθίμου έχει να κάνει με την αρχαία λατρεία της Αφροδίτης, γι’ αυτό τα κορίτσια πρωταγωνιστούν και τα αγόρια υπηρετούν. Η Αφροδίτη, ως πλανήτης, στην πολύ βαθιά αρχαιότητα ήταν επικίνδυνη για την γη, την πλησίαζε κάθε 50 χρόνια, ενώ τα επόμενα 50 απομακρυνόταν. Η τελετουργική Κούνια αυτήν την παλινδρόμηση συμβολίζει!

Παραδοσιακά φαγητά

Η γαστρονομία αυτών των ημερών στην Μυτιλήνη είναι συνταρακτική. Φυσικά την Ανάσταση το γιορτινό τραπέζι έχει αρνί ή κατσίκι, σουβλιστό ή γεμιστό με ρύζι, μυρωδικά και εντόσθια. Υπάρχουν όμως και εξαιρετικές συνταγές που δεν τις συναντάμε πουθενά αλλού. Στην Αγιάσο θα γευθείτε τα «λαχανάκια», που είναι λαχανοντολμάδες γεμιστοί με μπακαλιάρο, μια μοναδική και εκρηκτική γεύση. Οι «σπιες», σουπιές δηλαδή, φτιαγμένες με άγρια χόρτα του βουνού είναι θεσπέσιες, ενώ τα γνωστά «λαζαράκια», τα κουλούρια που γίνονται το Σάββατο του Λαζάρου κάνουν τα σοκάκια να μοσχοβολούν!