Οι λόγοι που ο Ερντογάν υπονομεύει τη Συνθήκη της Λωζάνης-Ποιο είναι το άρθρο 16;

Το άρθρο 16 της Συνθήκης που εμποδίζει τις επεκτατικές βλέψεις του Τούρκου προέδρου.

Η αγωνιώδης προσπάθεια να σπιλώσει την ιδεολογική ηγεμονία του κεμαλισμού από την ίδρυση του τουρκικού κράτους μέχρι σήμερα και όσα πρέπει να ξέρουμε για την αμφισβήτηση της Συνθήκης από τον Ερντογάν

Πληθαίνουν οι αναφορές του προέδρου της Τουρκίας, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, στη Συνθήκη της Λωζάνης που αν και πριν από μερικούς μήνες γιόρταζε ως την ιδρυτική διεθνή συμφωνία του τουρκικού κράτους, αποτελεί πλέον "κόκκινο πανί" για τον Τούρκο ηγέτη.

Στην τελευταία του αναφορά μίλησε ανοιχτά για επανεξέταση της Συνθήκης, που όπως έχει τονίσει και στο παρελθόν περιορίζει την επιρροή της χώρας σε εδάφη στα οποία μπορούν να φτάσουν με ένα "σάλτο". Είναι προφανές πως ο Ερτογάν, έχοντας εδραιώσει με απολυταρχικό πλέον τρόπο την εξουσία του εντός της χώρας, κινείται με επεκτατικές διαθέσεις και προς τις γειτονικές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Τι είναι όμως εκείνο που "χαλάει τα σχέδια" του στο κείμενο της Συνθήκης, που αποτέλεσε την τελευταία διεθνή συμφωνία που καθόρισε τα σύνορα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της Βαλκανικής; Γιατί πίσω από την εμμονή του στην αμφισβήτηση μιας συμφωνίας επικυρωμένης από το διεθνές δίκαιο, κρύβονται οι αυταρχικές του τάσεις στην άσκηση της πολιτικής και η προσπάθεια αποδόμησης του θεμέλιου λίθου της τουρκικής δημοκρατίας, δηλαδή του Κεμάλ Ατατούρκ;

Το άρθρο 16

Η επικράτεια των χωρών της βαλκανικής και εδαφών που ανήκαν στην άλλοτε πανίσχυρη Οθωμανική αυτοκρατορία δεν καθορίστηκαν αποκλειστικά από τη Συνθήκη της 24ης Ιουλίου 1923. Σε ότι αφορά στην Ελλάδα ειδικότερα, οι κτήσεις της Θράκης και των νησιών του Αιγαίου επικυρώθηκαν με μια σειρά από συμφωνίες που ακολούθησαν τους Βαλκανικούς και το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Σε κάθε περίπτωση, πράγματι η Λωζάνη επικύρωσε όσα είχαν προηγηθεί και όμως πάλι αναφορικά με τη χώρα μας, η Αθήνα προσερχόταν στο τραπέζι του διαλόγου έπειτα από την καταστροφική εκστρατεία στη Μικρά Ασία και ως ηττημένη. Από αυτήν μάλιστα αποχώρησε, με την παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης, την ανακατάληψη της Ίμβρου και της Τένεδου και την αποχώρηση τη Σμύρνη.

Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, κάποια νησιά του Αιγαίου, συγκεκριμένα την Ίμβρο και την Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με την Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών η οποία όμως θα έμενε αποστρατικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης. Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης. Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των στενών.

Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει σε είδος (ελλείψει χρημάτων) τις πολεμικές επανορθώσεις. Η αποπληρωμή έγινε με επέκταση των τουρκικών εδαφών της Ανατολικής Θράκης πέρα από τα όρια της συμφωνίας. Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς.

Δείτε το κείμενο της Συνθήκης εδώ

όμως εκείνο που ενοχλεί περισσότερο τον Ερντογάν; Θα ποντάραμε όλα μας τα χρήματα στο άρθρο 16. Τι ανέφερε αυτό το άρθρο; Αναφέρει πως "η Τουρκία δηλώνει πως παραιτείται κάθε τίτλου και δικαιώματος πάσης φύσεως επί των εδαφών ή εν σχέσει προς τα εδάφη τα οποία βρίσκονται πέραν των προβλεπομένων από την παρούσα Συνθήκη όρια, όπως και αναφορικά με τα νησιά, εκτός εκείνων στα οποία της έχει αναγνωριστεί η κυριαρχία με την παρούσα". Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά πως αν ο Ερντογάν σκόπευε και ενδιαφερόταν να είναι φρόνιμος και υπάκουος στο διεθνές δίκαιο, η υπογραφή των προκατόχων του σε αυτή τη συγκεκριμένη Συνθήκη απαγορεύει ρητά οποιαδήποτε αξίωση πέραν των συνόρων της Τουρκίας.

Το άρθρο 16 με λίγα λόγια διαγράφει με μία πρόταση αξιώσεις επί των ελληνικών νησιών, αλλά και αναφορικά με τη Δυτική Θράκη, αφού τα σύνορα της Τουρκίας με την Ελλάδα έχουν οριστεί και προκαθοριστεί. Εξ ου και οι δραματικές του αναφορές σε ανθρώπους με την ίδια καταγωγή που βρίσκονται εκτός των συνόρων της Τουρκίας σε όλο τον κόσμο.

Η ρήξη με το κεμαλικό καθεστώς

Στο λόγο του Ερντογάν όμως πρέπει κανείς να σταθεί σε μια ακόμη παράμετρο. Το 1923 δεν είναι απλώς η χρονιά που καθορίστηκαν τα σύνορα των χωρών της περιοχής. Αποτελεί και έτος ίδρυσης του τουρκικού κράτους και ανακήρυξης της τουρκικής δημοκρατίας με πρώτο πρόεδρο τον Μουσταφά Κεμάλ. Είναι γνωστό άλλωστε, πως οι αποφάσεις στην Λωζάνη της Ελβετίας είχαν κατακυρωθεί στην ιστορία, αλλά και τον πολιτικό λόγο της Τουρκίας, ως το επιστέγασμα των επιδέξιων διπλωματικών, αλλά και στρατιωτικών χειρισμών του ηγέτη τους, που επέτρεψαν στην καταρρέουσα Οθωμανική αυτοκρατορία να μετασχηματισθεί σε εθνικό κράτος.

Η ΕΚΡΙΖΩΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

Ο Μουσταφά Κεμάλ όμως οραματίστηκε και σε ένα βαθμό το κατάφερε, ένα κοσμικό κράτος, μακριά από τον εναγκαλισμό με τη θρησκεία και το Ισλάμ. Λίγους μήνες μετά την θριαμβευτική του συμφωνία στη Λωζάνη και με βάση τα όσα όριζε η διεθνής συνθήκη για την επικράτειά αυτής, στις 29 Οκτωβρίου 1923, ανακήρυξε την τουρκική δημοκρατία.

Έκλεισε ιδρύματα που βασίζονταν σε ισλαμικό κανονικό δίκαιο, κατάργησε το χαλιφάτο, άλλαξε άρδην το εκπαιδευτικό σύστημα που ήταν στηριγμένο σε θρησκευτικές βάσεις, επέβαλε την ισότητα των δύο φύλλων αγνοώντας τον ισλαμικό νόμο. Η πολιτική του έφτασε στη δίωξη των θρησκευτικών ηγετών και πρακτικών, που παρέμειναν στο περιθώριο και λειτουργούσαν υπόγεια για πολλές δεκαετίες.

ΟΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΕΡΝΤΟΓΑΝ

Το όραμα όμως του Ερντογάν, που μέχρι πρότινος ένιωθε να αδυνατεί να αμφισβητήσει το κεμαλικό κράτος, επεκτείνεται πέραν του τουρκικού εθνικού κράτους. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει μιλήσει με θαυμασμό και θα έλεγε κανείς και κάποιου είδους νοσταλγία για μια σειρά από Σουλτάνους που ηγεμόνευσαν κατά τη διάρκεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Επιπλέον, δεκάδες είναι οι απόπειρες να "μπλέξει" και πάλι στον κρατικό μηχανισμό το ισλάμ, να αλλάξει το νομικό πλαίσιο της χώρας σε πιο στοχευμένη θρησκευτική χροιά.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πρόταση νόμου για την απαλλαγή από τις κατηγορίες ανδρών που έχουν σεξουαλικές επαφές με ανήλικα κορίτσια, στη λογική πως οι οικογένειες ενδέχεται να αποφασίσουν να παντρέψουν τις θυγατέρες τους από την ηλικία των 12. Ένα κατάλοιπο άλλων εποχών, που όμως παραμένει ιδιαίτερα έντονο σε πιο συντηρητικές, θεοκρατικές κοινωνίες της ανατολής, όπου η ζωή της γυναίκας "ανήκει" στον πατέρα και έπειτα στον άνδρα της.

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΣΟΥΛΤΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ

Μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του καλοκαιριού, από έναν στρατό που επί δεκαετίες έριχνε και ανέβαζε κυβερνήσεις στο όνομα του Κεμάλ, ο Ερντογάν βλέπει τη χρυσή ευκαιρία να στρίψει το τιμόνι της χώρας προς το όνειρό του.

Αγνοεί συνθήκες, παραγκωνίζει ανθρώπινα δικαιώματα, συλλαμβάνει κατά συρροή και επιδιώκει τη συνταγματική αναθεώρηση, μέσω δημοψηφίσματος, με την οποία θα ενισχύσει έτι περεταίρω τις αρμοδιότητες του προέδρου, καθιστώντας τον ουσιαστικά Σουλτάνο.

Πηγη: www.news247.gr