Αφιέρωμα: Τα πυργόσπιτα Μυτιλήνης

Τα πυργόσπιτα της Μυτιλήνης εντοπίζονται σε μια περιοχή η οποία έχει άμεση σχέση με την πρωτεύουσα της Λέσβου, την Μυτιλήνη, και συγκεκριμένα, από βόρεια της Θερμής έως τα νότια προάστια και τα χωριά του ακρωτηρίου της Αμαλής.

Οι ντόπιοι ονόμαζαν «πύργους» τα υψηλά, με ισόγειο και δύο ορόφους κτίσματα, ενώ αυτά με έναν όροφο τα ονόμαζαν «πυργέλια».

Οι πύργοι αυτοί κτίστηκαν από εύπορες οικογένειες της Μυτιλήνης σε μια ζώνη γύρω από την πόλη, την εποχή που αναπτύχθηκε η αστική τάξη της Λέσβου, μέσα στον 18ο αιώνα, κυρίως από την εκμετάλλευση των ελαιώνων και του λαδιού. Τα έκτιζαν μέσα σε μεγάλα αγροκτήματα και στο κέντρο της ιδιοκτησίας τους, η οποία ήταν συνήθως ελαιοκτήματα ή ιδιόκτητα ελαιοτριβεία.

"Τα «πυργόσπιτα», όπως το λέει και η λέξη, ήταν πύργοι που παραπέμπουν σύμφωνα με αρκετούς μελετητές, στους μεσαιωνικούς αμυντικούς πύργους που προϋπήρξαν στον ελλαδικό χώρο. Με τετράγωνη κάτοψη ακμής 8-10 μέτρων οι περισσότεροι, στους κάτω ορόφους ήταν πέτρινοι με τοίχους πάχους γύρω στους 80 πόντους, χωρίς παράθυρα για λόγους οχυρωματικούς και εδώ αποθήκευαν τη σοδειά, ενώ στους ενδιάμεσους ορόφους έμενε το προσωπικό. Στον τελευταίο όροφο με την τεχνική των ελαφρών τοιχίων από μπαγδατί (πλέγμα ξύλων, καλαμιών και λάσπης με γιδότριχα) αλλά και των σαχνισιών (πρόβολοι, ώστε το δάπεδο του ορόφου να επεκτείνεται της κάτοψης του ισογείου) δημιουργούνταν ευρύχωρες κάμαρες ώστε να εξασφαλίζονται οι στοιχειώδεις ανέσεις κατοίκησης του αρχοντολογιού."

Όλοι οι πύργοι είναι τριώροφοι με τετράρριχτη ενιαία στέγη, η οποία επεκτείνεται και στα σαχνισιά. Εξαίρεση αποτελούν ο πύργος του Μαγνήσαλη στη Θερμή καιο πύργος του Βουγιούκα στους Πύργους Θερμής, οι οποίοι είναι τετραώροφοι.

Στην πρώιμη περίοδο τα πυργόσπιτα είναι εσωστρεφή και αρκούνται στον οχυρωματικό τους χαρακτήρα, με την πάροδο του χρόνου όμως, όταν και οι κίνδυνοι περιορίζονται, αποκτούν και ένα και δύο τρία σαχνισιά στον πάνω όροφο με μεγάλα ανοίγματα παραθύρων.

Ο Γ. Αρχοντόπουλος αναφέρει ότι στα τέλη του 19ου αιώνα υπήρχαν γύρω από την Μυτιλήνη μέσα σε όμορφα αγροκήπια 300 πύργοι κατοικούμενοι από χριστιανούς, με τους περισσότερους (160) να βρίσκονται στην περιοχή Πύργοι της Θερμής (10 χιλ. βόρεια), - εξ' ου και η ονομασία - και όπου, ταξιδεύοντας στις μέρες μας, θα συναντήσουμε αρκετούς να στέκουν υπερήφανα δείγματα μιας ένδοξης εποχής.

Πηγη huffingtonpost.gr