Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το Θερινό Σχολείο Γεωπάρκων με συμμετοχή 40 επιστημόνων από 14 χώρες στην Λέσβο

Το Απολιθωμένο Δάσος και το Γεωπάρκο Λέσβου κορυφαία παραδείγματα εκπαίδευσης στελεχών γεωπάρκων στη διατήρηση και ανάδειξη φυσικών μνημείων σε παγκόσμιο επίπεδο

40 επιστήμονες, στελέχη γεωπάρκων και ακαδημαϊκοί, υπεύθυνοι φορέων τουρισμού, στελέχη τοπικής αυτοδιοίκησης από 14 χώρες από όλο τον κόσμο (ΗΠΑ, Κίνα, Σενεγάλη, Ταϊλάνδη, Βέλγιο, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Τσεχία, Κύπρο, Ελλάδα) συμμετείχαν στο Διεθνές Θερινό Σχολείο Γεωπάρκων με αντικείμενο "ΓΕΩ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Γεω-διατήρηση – Διαχείριση Γεωπάρκων Γωτουρισμός και Τοπική ανάπτυξη" που πραγματοποιήθηκε από 23 Ιουνίου έως 3 Ιουλίου 2015 στη Λέσβο.

Το Διεθνές Θερινό Σχολείο Γεωπάρκων οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου – Τμήμα Γεωγραφίας σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και διευθύνθηκε από τον Καθηγητή Νίκο Ζούρο, Διευθυντή του Μουσείου.

Το Διεθνές Θερινό Σχολείο τελούσε υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO, του Ευρωπαϊκού και Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων και διοργανώθηκε με τη συμπαράσταση του Δήμου Λέσβου, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου και του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου «ΤΟ ΠΟΛΙΟΝ».

Η διοργάνωση του Θερινού Σχολείου στη Λέσβο αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό γεγονός καθώς πρόκειται για το μοναδικό σχολείο για την εκπαίδευση στελεχών γεωπάρκων που υλοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Λέσβος επιλέχθηκε ως τόπος υλοποίησης του θερινού σχολείου μετά από κοινή απόφαση από όλα τα μέλη του Δικτύου Γεωπάρκων λόγω της εμπειρίας που διαθέτει, του υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης που προσφέρει, της ευρείας συμμετοχής από κράτη από όλο τον κόσμο και της μεγάλης εμπειρίας της στον τομέα των γεωπάρκων.

Βασικός σκοπός του θερινού σχολείου ήταν η ανάδειξη της σημασίας της γεωεκπαίδευσης, της γεωδιατήρησης και της προστασίας των φυσικών μνημείων. Συζητήθηκαν θέματα ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού σε περιοχές γεωμνημείων και η συμβολή  τους στην τοπική ανάπτυξη. Ιδιαίτερα επισημάνθηκε ο ρόλος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την ευαισθητοποίηση των νέων για τις προστατευόμενες περιοχές και τα φυσικά μνημεία.

Ανάμεσα στους επιστήμονες που συμμετείχαν περιλαμβάνονται κορυφαίοι επιστήμονες παγκοσμίως στον τομέα των Γεωπάρκων: ο Καθηγητής P. Mc Keever Διευθυντής του Τομέα Γεωλογικών Επιστημών και Διαχείρισης Φυσικών Κινδύνων της UNESCO, ο Καθ. Νίκος Ζούρος, μέλος του Γραφείου του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων της UNESCO και Συντονιστής του Δικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων, ο Καθηγητής Jianping Zhang, Διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου για τα Γεωπάρκα του Πανεπιστημίου Γεωεπιστημών του Πεκίνου και Σύμβουλος της UNESCO  σε θέματα Γεωπάρκων, Δρ. Guy Martini, Διευθυντής του Γεωπάρκου Haute Province της Γαλλίας και μέλος του Γραφείου του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων της UNESCO, η Δρ. M. - L. Frey, Διευθύντρια της απολιθωματοφόρας θέσης Messel Pit της Γερμανίας - Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς UNESCO, ο Δρ. Χ. Φασουλάς, επιστημονικός υπεύθυνος του Γεωπάρκου Ψηλορείτη και συντονιστής του Ελληνικού Φόρουμ Γεωπάρκων, ο Δρ. J. Atkins, Διευθυντής του Γεωπάρκου Fforest Fawr της Ουαλίας και αν. συντονιστής του Φόρουμ Γεωπάρκων του Ηνωμένου Βασιλείου, ο κ. Narongrit Thungprue, Διευθυντής του Γεωπάρκου Satun από την Ταϊλάνδη, η κα. Μ. Mederos, Διευθύντρια του ηφαιστειακού Πάρκου Λανζαρότε από τα Κανάρια Νησιά, ο Δρ. Li Yusheng, Διευθυντής του Γεωπάρκου Yardang από την Κίνα.

Επίσης, στο θερινό σχολείο δίδαξαν οι διακεκριμένοι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου Αναπλ. Καθ. Γιάννης Σπιλάνης του Τμήματος Περιβάλλοντος και Αναπλ. Καθ. Θανάσης Κίζος του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου καθώς και ο Καθ. Παλαιοντολογίας Yong Ye του Γεωπάρκου Zingong από την Κίνα, ο Δρ. Yann Gavillot, εκπρόσωπος του Τομέα Γεωλογικών Επιστημών και Διαχείρισης Φυσικών Κινδύνων της UNESCO, ο Δρ. Kun Luo, υπεύθυνος γεωδιατήρησης και ανάπτυξης του Γεωπάρκου Yanqing της Κίνας, ο Jose Antonio Martinez Perruca, Διευθυντής του Γεωπάρκου Molina-Alto Tajo από την Ισπανία, η κα. Guilia Castello εκπρόσωπος του Γεωπάρκου Beigua από την Ιταλία και ο κ. Ricardo Oliveira εκπρόσωπος του Γεωπάρκου Arouca από την Πορτογαλία, η Δρ. Ευγενία Μωραϊτη υπεύθυνη του προγράμματος γεωτόπων του Ινστιτούτου Μεταλλευτικών και Γεωλογικών Ερευνών και ο Δρ. Ευθύμιος Τσιολάκης της Γεωλογικής Υπηρεσίας της Κύπρου και επιστημονικός υπεύθυνος του Γεωπάρκου Τρόοδος από την Κύπρο.

Για θέματα επικοινωνίας μίλησε ο δημοσιογράφος κ. Στρατής Μπαλάσκας, ο οποίος αναφέρθηκε στην επικοινωνιακή στρατηγική για την ανάδειξη γεωμνημείων καθώς και στις δράσεις των εθελοντών προσκόπων στο Απολιθωμένο Δάσος.

Εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι είχαν παράλληλα την ευκαιρία να περιηγηθούν στο Γεωπάρκο Λέσβου και να πραγματοποιήσουν 4 ασκήσεις υπαίθρου στις περιοχές:

Α. Γέρας – Πλωμαρίου

Β. Ηφαιστειακά κέντρα Λέσβου

Γ. Πάρκο Απολιθωμένου Δάσους Νησιώπης

Δ. Μολύβου – Πέτρας

Ε. Ερεσού – Μεσοτόπου – Άγρας – Παρακοίλων.

Κατά τη διάρκεια του Θερινού Σχολείου οι συμμετέχοντες είχαν επίσης τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε εργαστήρια και να παρουσιάσουν εργασίες τους σε θέματα προστασίας, ανάδειξης και διαχείρισης γεωτόπων και γεωλογικών μνημείων, τη δημιουργία, οργάνωση και λειτουργία γεωπάρκων, τη σχέση μεταξύ προστατευμένων περιοχών και τοπικής κοινωνίας, τα γεωπάρκα ως εργαλεία τοπικής ανάπτυξης, τους μεθόδους προσέλκυσης επισκεπτών και ευαισθητοποίησης νέων ανθρώπων και τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Γνωριμία με τα γεωλογικά, πολιτιστικά και αρχαιολογικά μνημεία του Πλωμαρίου, της Γέρας και της Θερμής

Παρασκευή 26 Ιουνίου 2015  οι συμμετέχοντες γνώρισαν τα γεωλογικά, πολιτιστικά και αρχαιολογικά μνημεία του νότιου τμήματος του Γεωπάρκου Λέσβου και ειδικότερα επισκέφτηκαν την περιοχή της Θερμής, της Γέρας και του Πλωμαρίου.

Η διαδρομή ξεκίνησε από το Κέντρο Πληροφόρησης του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου όπου περιηγήθηκαν στην περιοδική έκθεση «Γνώρισε τα ζώα του Απολιθωμένου Δάσους» και ενημερώθηκαν για τα αποτελέσματα των νέων ερευνητικών εργασιών του Μουσείου και τη μεγάλη σημασία τους.

Ακολούθως επισκέφτηκαν τον αρχαιολογικό χώρο του προϊστορικού οικισμού της Θερμής. Οι συμμετέχοντες περιηγήθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο, γνώρισαν τα ευρήματα των ανασκαφικών εργασιών στις 5 πέντε φάσεις του και παρατήρησαν την εντυπωσιακή στρωματογραφία των διαφόρων φάσεων του αλλά και την επίδραση της διάβρωσης στον μοναδικό αυτό αρχαιολογικό χώρο.

Οι συμμετέχοντες επισκέφθηκαν τον Κόλπο της Γέρας και εντυπωσιάστηκαν από την ποικιλία των ηφαιστειακών, γεωμορφολογικών και τεκτονικών γεωτόπων της περιοχής και γενικότερα το φυσικό περιβάλλον και τους ελαιώνες ενώ στο Μουσείο - Ελαιοτριβείο Βρανά στον Παπάδο γνώρισαν την μακρόχρονη παράδοση της Λέσβου στην καλλιέργεια της ελιάς και τον τρόπο παραγωγής του ελαιολάδου.

Η διαδρομή συνεχίστηκε στη περιοχή του Πλωμαρίου, στις εγκαταστάσεις της ποτοποιίας Ισίδωρου Αρβανίτη όπου μέσα από μια πλήρη περιήγηση επισκέφτηκαν όλους τους χώρους παραγωγής και συσκευασίας του ούζου, ενημερώθηκαν για τα υλικά παρασκευής και είχαν την ευκαιρία να γευτούν τη μοναδική του γεύση κατά τη διάρκεια ειδικής δράσης γευσιγνωσίας που είχε προετοιμαστεί ειδικά για τους συμμετέχοντες του Θερινού Σχολείου.

Στη συνέχεια συμμετείχαν σε μια θαλασσινή περιήγηση και γνωριμία με τα γεωλογικά μνημεία του Πλωμαρίου που παρουσίασαν οι γεωλόγοι Δρ. Μυρσίνη Βαρτή – Ματαράγκα και ο Δρ. Διονύσιος Ματαράγκας και η οποία οργανώθηκε με τη βοήθεια του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου «Το Πόλιον». Κατά τη διάρκεια της διαδρομής επισκέφτηκαν την Παναγιά Κρυφτή, ένα μοναδικό γεωλογικό μνημείο και τις θερμές πηγές και την περιοχή της Μελίντας.

Η γνωριμία με τα γεωλογικά, φυσικά και πολιτιστικά μνημεία του Πλωμαρίου ολοκληρώθηκε στο Μουσείο Ούζου Βαρβαγιάννη όπου και ενημέρωθηκαν για την οικογενειακή παράδοση στην παραγωγή του ούζου αλλά και τις αυστηρές προδιαγραφές ποιότητας που εφαρμόζονται και έχουν κάνει το λεσβιακό ούζο γνωστό σε όλο τον κόσμο.

Εντυπωσιασμένοι οι συμμετέχοντες από την ανάδειξη του Απολιθωμένου Δάσους και του νέου θαλάσσιου Πάρκου Απολιθωμένου Δάσους Νησιώπης

Τα μαθήματα συνεχίστηκαν στην προστατευόμενη περιοχή του Απολιθωμένους Δάσους Λέσβου και τις εγκαταστάσεις του Μουσείου στο Σίγρι. Τη Δευτέρα 29 Ιουνίου 2015 οι συμμετέχοντες του Θερινού Σχολείου συνοδευόμενοι από Καθηγητή Ν. Ζούρο, συμμετείχαν σε ειδικό μάθημα που περιλάμβανε εκπαιδευτική επίσκεψη στο θαλάσσιο και χερσαίο τμήμα του Απολιθωμένου Δάσους της νησίδας Νησιώπη. Αντικείμενο του μαθήματος ήταν η γνωριμία με των συμμετασχόντων με τη μεθοδολογία δημιουργίας νέου πάρκου σε προσταστευόμενη περιοχή, συντήρησης, προστασίας και ανάδειξης των απολιθωμάτων.

Οι συμμετέχοντες με το ειδικό καράβι με γυάλινο πάτο που έχει προμηθευτεί το Μουσείο στα πλαίσια της ενταγμένης στο ΕΣΠΑ Πράξης «Ανάδειξη και αξιοποίηση απολιθωμένου δάσους νησίδας Νησιώπης» περιηγήθηκαν αρχικά στο θαλάσσιο τμήμα του Πάρκου Νησιώπης και είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τις θαλάσσιες διαδρομές που έχει σχεδιάσει το Μουσείο για τη γνωριμία των επισκεπτών με το θαλάσσιο τμήμα του Απολιθωμένου Δάσους.  Ακολούθως μέσα από μια οργανωμένη εκπαιδευτική περιήγηση επισκέφτηκαν τις απολιθωματοφόρες θέσεις στο χερσαίο τμήμα του Πάρκου Νησιώπης και παρατήρησαν τις εργασίες συντήρησης, προστασίας και ανάδειξης που υλοποιούνται στο πάρκο. Παράλληλα, ενημερώθηκαν για τις δυνατότητες πρόσβασης των επισκεπτών και τα μέτρα προστασίας.

Στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και τα υπαίθρια Πάρκα του Απολιθωμένου Δάσους γνώρισαν από κοντά τον τρόπο λειτουργίας και τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην έρευνα και συντήρηση των απολιθωμάτων, τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και τον τομέα της προβολής των μνημείων της φύσης, και τη συμβολή του γεωτουρισμού στην τοπική ανάπτυξη.

Το θερινό σχολείο ολοκληρώθηκε την Παρασκευή 3 Ιουλίου 2015 όπου οι συμμετέχοντες γνώρισαν τα γεωλογικά μνημεία της περιοχής της Ερεσού, του Μεσοτόπου και της Άγρας και επισκέφτηκαν τον Γυναικείο Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό Μεσοτόπου όπου γνώρισαν από κοντά τον τρόπο παρασκευής παραδοσιακών γλυκών και ζυμαρικών και ενημερώθηκαν από την Πρόεδρο Ε. Πίτσα.

Αποτελέσματα και συμπεράσματα

Στα βασικά θέματα που απασχόλησαν το Θερινό Σχολείο ήταν οι δυνατότητες γεωδιατήρησης και συντήρησης των γεωλογικών μνημείων και η συμβολή της γεωεκπαίδευσης προς αυτή την κατεύθυνση. Μία από τις προτεραιότητες των Γεωπάρκων, όπως συμπέραναν οι συμμετέχοντες, πρέπει να αποτελεί η ανάπτυξη πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση της διατήρησης της γεωλογικής μας κληρονομιάς.

Η ανάδειξη των γεωλογικών μνημείων μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Παραδείγματα Γεωπάρκων που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του θερινού σχολείου από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Ιταλία, την Ισπανία, την Αγγλία, την Κρήτη, τη Λέσβο αλλά και την Κίνα, αποδεικνύουν τα θετικά αποτελέσματα των προσπαθειών διατήρησης και προβολής γεωλογικών μνημείων και τη συμβολή τους  στην τοπική ανάπτυξη.

Παράλληλα, τα Γεωπάρκα αποτελούν βασικούς πυλώνες τοπικής ανάπτυξης μέσω της προώθησης ειδικών δράσεων γεω-τουρισμού και προβολής των ποιοτικών παραδοσιακών προϊόντων.

Ένα από τα κύρια συμπεράσματα του Συνεδρίου αποτέλεσε η διαπίστωση ότι η συντήρηση, προστασία και ανάδειξή των γεωλογικών μνημείων μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη συμβολή της γεω-εκπαίδευσης, η οποία πρέπει να θεμελιωθεί και να ενσωματωθεί σε όλες τις δράσεις των Γεωπάρκων

Τα Γεωπάρκα αποτελούν ιδανικούς χώρους για την ανάπτυξη διακρατικών συνεργασιών με στόχο την απόκτηση και μεταφορά τεχνογνωσίας καθώς και καινοτόμων πρωτοβουλιών σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.

Επίσης, συζητήθηκαν θέματα επικοινωνίας και συμμετοχής ειδικών ομάδων όπως προσκόπων, φοιτητών και εθελοντές ως παράγοντες ευαισθητοποίησης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και ανάδειξης των πολιτικών αειφόρου ανάπτυξης στις περιοχές Γεωπάρκων. Παράλληλα συζητήθηκαν οι προϋποθέσεις και τα κριτήρια για τη δημιουργία νέων Γεωπάρκων, η συμβολή τους στην ανάπτυξη επιστημονικών ερευνών και κυρίως η συμβολή τους ως εργαλεία περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Εντυπωσιασμένοι από την ανάδειξη του Απολιθωμένου Δάσους και την οργάνωση του Διεθνούς Σχολείου

Οι συμμετέχοντες διαπίστωσαν το ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο των δράσεων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου στο τομέα της γεωδιατήρησης και της γεωεκπαίδευσης αλλά και τον υποδειγματικό τρόπο ανάδειξης του Απολιθωμένου δάσους και δήλωσαν ότι προσφέρει εξαιρετικές δυνατότητες για την ανάπτυξης του γεωτουρισμού στη Λέσβο.

Έδωσαν επίσης θερμά συγχαρητήρια για την άψογη διοργάνωση αλλά και για τις υποδομές που διαθέτει το Μουσείο και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για την διοργάνωση συνεδρίων υψηλού επιπέδου.

Η ομορφιά του λεσβιακού τοπίου, η ποιότητα των τοπικών προϊόντων,  οι εκλεκτές γεύσεις, τα παραδοσιακά εδέσματα και η ζεστή φιλοξενία ήταν αναμφισβήτητα στοιχεία που συνέβαλαν καθοριστικά στην επιτυχία της διοργάνωσης.

Όλοι οι συμμετέχοντες του Θερινού Σχολείου δήλωσαν ότι θα προβάλλουν το Απολιθωμένο Δάσος και το νησί της Λέσβου στις χώρες τους και θα ενημερώσουν την ακαδημαϊκή και εκπαιδευτική κοινότητα των χωρών τους για τις δυνατότητες υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων και προγραμμάτων κατάρτισης στελεχών γεωπάρκων.