Tο παρόν και το μέλλον των ελαιώνων και του τοπίου τους της Λέσβου-Τμήμα ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ Παν. Αιγαίου

Το τοπίο της Λέσβου είναι ένα πολύπλοκο μωσαϊκό το οποίο έχει διαμορφωθεί κατά την διάρκεια μιας μακρόχρονης πορείας και αντικατοπτρίζει τη διαχείριση της φύσης από τον άνθρωπο. Ιδιαίτερα οι ελαιώνες, αποτελούν ένα μοναδικό τοπίο, με μεγάλη ιστορία, με πολύ υψηλή περιβαλλοντική αξία, οικονομική σημασία, και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής παράδοσης και της ταυτότητας των κατοίκων.

Τις τελευταίες δεκαετίες, το τοπίο αυτό έχει δεχτεί σημαντικές οικονομικές πιέσεις, με συνέπεια όλο και λιγότεροι αγρότες να είναι πρόθυμοι να συνεχίσουν την απαιτητική καλλιέργεια και διαχείριση των ελαιώνων. Ως αποτέλεσμα, πολλοί ελαιώνες εγκαταλείπονται.

Στη συνάντηση που διοργανώθηκε στις 6 Οκτώβρη στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου με θέμα «Tο παρόν και το μέλλον των ελαιώνων και του τοπίου τους: Προστασία του τοπίου και ολοκληρωμένη διαχείριση ελαιώνων στη Λέσβο», συζητήθηκε το παρόν, αλλά και το μέλλον των ελαιώνων και του μοναδικού τοπίου τους.

Στη συνάντηση βρέθηκαν και συζήτησαν πολλοί και διαφορετικοί “συ-μέτοχοι” από την περιοχή, τόσο από τη διοίκηση, όσο και καλλιεργητές. Αυτός ήταν και ο πρώτος στόχος της συνάντησης, οι συμμετέχοντες να μιλήσουν και να ακουστούν και όχι μόνο να ακούσουν.

Όπως δήλωσε ο διοργανωτής της συνάντησης, Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου Θανάσης Κίζος “το τοπίο των ελαιώνων της Λέσβου είναι ένα μνημείο, μια θαυμάσια ευκαιρία να δει κανείς πως στην πράξη η καλλιέργεια και η προστασία της φύσης μπορεί να είναι όχι απλά συμβατές, αλλά αλληλοσυμπληρούμενες. Ναι, υπάρχουν σημαντικά προβλήματα σήμερα οικονομικής απόδοσης, αλλά το στοίχημα είναι πως μπορούμε να συνδυάσουμε καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα και προστασία της φύσης. Αυτό προσπαθούμε εδώ και θέλουμε όλους όσους πιστεύουν το ίδιο να έρθουν, να ακούσουν αλλά και να ακουστούν”.

Ο κ. Γιώργος Βλάχος από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών μίλησε για Ολοκληρωμένη Διαχείριση καλλιεργειών και έδωσε παραδείγματα τέτοιων πρακτικών από άλλες περιοχές της Ελλάδας και της Ευρώπης, δίνοντας το γενικό πλαίσιο και μερικές γενικές προϋποθέσεις επιτυχίας και γιατί ένα τέτοιο σύστημα θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στη Λέσβο και να έχει θετικά οικονομικά αποτελέσματα αλλά και να διατηρήσει το μοναδικό τοπίο τους.

Ο κ. Γιώργος Κόκκινος από την Ομάδα Παραγωγών «ΝΗΛΕΑΣ» παρουσίασε εμπειρίες, προβλήματα αλλά και ευκαιρίες που προσφέρει η ολοκληρωμένη διαχείριση ελαιώνων μέσα από την εμπειρία της συγκεκριμένης Ομάδας Παραγωγών.

Οι συμμετέχοντες αντάλλαξαν απόψεις και συμφώνησαν ότι αξίζει η προσπάθεια διατήρησης του τοπίου των ελαιώνων, ενώ δεσμεύτηκαν να στηρίξουν την εφαρμογή της ολοκληρωμένης διαχείρισης που συζητήθηκε όσο και όπου μπορέσουν. Τέλος, έδωσαν ραντεβού σε λίγους μήνες στην επόμενη συνάντηση, η οποία θα σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη της εφαρμογής του συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης.

Η συνάντηση αυτή ήταν η 1η τοπική συνάντηση εργασίας στα πλαίσια του προγράμματος HERCULES “Sustainable Futures for Europe’s Heritage in Cultural Landscapes” (Βιώσιμο μέλλον της ευρωπαϊκής κληρονομιάς μέσα από τα πολιτισμικά τοπία της. Εργαλεία για την κατανόηση, τη διαχείριση και προστασία λειτουργιών και αξιών του τοπίου) που χρηματοδοτείται από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ και θα κρατήσει 3 χρόνια. Πρόκειται για πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν 13 εταίροι από διαφορετικές Ευρωπαϊκές χώρες. Παρόμοιες συναντήσεις πραγματοποιούνται σε άλλες 5 περιοχές με διαφορετικά τοπία, προβλήματα και πιθανές δράσεις αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών. Ένας από τους στόχους είναι η σύνδεση της επιστημονικής έρευνας με την πράξη της διαχείρισης και προστασίας πολύτιμων πολιτισμικών τοπίων στην Ευρώπη. Στα πλαίσια αυτά, οι προσπάθειες στη Λέσβο και οι συναντήσεις θα συνεχιστούν.

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του έργου HERCULES website www.hercules-landscapes.eu