Μυτιλήνη: Η Αρχόντισσα του Βόρειο – Ανατολικού Αιγαίου

Μετά από ένα 8ωρο ταξίδι με πλοίο από το Πειραιά και λίγο μετά τον απόπλου από το λιμάνι της Χίου, διαφαίνεται στον ορίζοντα το νησί της Λέσβου, το τρίτο σε μέγεθος ελληνικό νησί, έκτασης 1630τμ. Οσο ‘βάζει’ μίλια προς τα βόρεια το πλοίο,τόσο περισσότερο διαφαίνονται οι κορυφογραμμές του νησιού.

Από την Ελενα Ερμείδου- Αρθρο του 2014

Την εικόνα του ταξιδιού προς την Λέσβο‘ συμπληρώνουν από την Χίο και μετά, τα Τουρκικά παράλια με τις πόλεις από το Τσεσμέ και μετά, να ξεδιπλώνονται ή μία μετά την άλλη.

Πλησιάζοντας το λιμάνι της Μυτιλήνης ορατά είναι τα παράλια του Αϊ Βαλί και λίγο πριν δέσει το πλοίο στο άκρο του λιμανιού το άγαλμα της Ελευθερίας, παρόμοιο με αυτό της Νέας Υόρκης, έργο του γλύπτη Γρηγορίου Ζευγωλή. 

Μυτιλήνη

Η πρωτεύουσα της Λέσβου, η Μυτιλήνη πόλη του 10αι πχ, είναι χτισμένη στο βόρειο ανατολικό άκρο του νησιού, πάνω σε 7 λόφους. Σήμερα την αίγλη που γνώρισε η πόλη τον 19ο αι την απεικονίζουν οι διατηρητέες αρχοντικές νεοκλασσικές επαύλεις μέσα στην πόλη και έξω από αυτήν, στο δρόμο προς τον αερολιμένα του νησιού. Στο νησί τα χριστιανικά μνημεία έχουν έντονη παρουσία και αντανακλούν την κουλτούρα και το πνεύμα των κατοίκων. 

Ο ναός του Αγίου Θεράποντας αρχιτεκτονικό έργο του Αργύρη Αδαλή κυριαρχεί στην πόλη και εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με την είσοδο του στο λιμάνι της σημερινής πρωτεύουσας. Όπως μας λέει η παράδοση ο ναός είναι χτισμένος πάνω από το Ασκληπιείο. Σημαντικό χαρακτήρα έχει και ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Αθανασίου όπου βρίσκεται το λείψανο του Aγίου Θεοδώρου του Βυζαντίου, πολιούχου της Μυτιλήνης.

Χρώμα από μεσαίωνα δίνει στην πόλη το κάστρο της Μυτιλήνης με τις υπόγειες στοές, το οποίο ανοικοδομήθηκε επί εποχής Ιουστινιανού. Υπήρξαν όμως αλλαγές στο ρυθμό του κάστρου της πόλης επί τουρκοκρατίας. .Μέρος του κάστρου σήμερα χρησιμοποιείται για πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται μέσα στο καλοκαίρι. 

Κοντά στο κάστρο και το Αρχαίο θέατρο της Μυτιλήνης του οποίου σώζονται σήμερα το τελευταίο χρονικά οικοδόμημα, χρονολογείται στα Υστερο-Ρωμαϊκά χρόνια. Ο χώρος του θεάτρου κατά την Υστερό-Ρωμαϊκή Περίοδο ήταν χωρητικότητος 10.000 θεατών. Η τεχνοτροπία του θεάτρου χρησίμευσε μετέπειτα για την ανοικοδόμηση του Πομπηιαννού θεάτρου. 

Η πόλη της Μυτιλήνης διαθέτει ενδιαφέροντα μουσεία όπως το αρχαιολογικό μουσείο το οποίο στεγάζεται σε αρχοντικό νεοκλασσικό κτίριο, το οποίο όμως μέσα στο καλοκαίρι του 2014 υπήρξε κλειστό λόγω συντήρησης σύμφωνα με τα όσα ανακοινώνουν οι φύλακες του μουσείου. 

Μουσείο Θεόφιλου

Αντιπροσωπευτικό της Μυτιλήνης είναι και το μουσείο του Θεόφιλου. Βρίσκεται στην περιοχή της Βαρειάς, 1χλμ από την παραλία. Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1870- 1934) ήταν ζωγράφος αυτοδίδακτός, λαϊκός της νεοελληνικής εποχής. Ένα από τα βασικά στοιχεία των έργων του είναι οι καθημερινή αναπαράσταση της κοινωνίας, η αγωνία που εκφράζεται στα πρόσωπα των έργων, και η απλότητα εικονογραφημένη. Η αποκρυπτογράφηση της ελληνικής παράδοσης είναι ένα ακόμα στοιχείο των έργων του. Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο Θεόφιλος είναι ένας από τους κυριότερους εκπρόσωπους της λαϊκής τέχνης του 20ου αιώνα. 

Δυστυχώς τα έργα του Θεόφιλου δεν εκτίθενται όλα στο μουσείο, όπως τονίζουν υπάλληλοι του μουσείου τα έργα βρίσκονται προς συντήρηση.

Σχεδόν δίπλα από του μουσείο του Θεόφιλου βρίσκεται το μουσείο Teriade. Στο μουσείο εκτίθενται βιβλία πρωτότυπα έργα τέχνης υπογεγραμμένα αλλά και κάποια έργα σουρεαλιστών όπως του Picasso, των Matisse, Miro, Γιάννη Τσαρούχη και άλλων ζωγράφων όπως αναφέρουν τα συγγράμματα.Και αυτό το μουσείο παρέμεινε κλειστό το καλοκαίρι λόγω συντήρησης του

Σύνδεση με το μουσείο: Το μουσείο συνδέεται με συχνή αστική συγκοινωνία με την πόλη της Μυτιλήνης και με τα παραλιακά θέρετρα που βρίσκόνται στα πέριξ της Βαρειάς.

Σημαντικά Οθωμανικά μνημεία

Βορείως της Μυτιλήνης συναντάμε σημαντικά Οθωμανικά μνημεία όπως το Γενί Τζαμί, μεγάλο Μουσουλμανικό Τέμενος του 19ου αι, αλλά και το Τσαρσί Χαμάμ. 

Η καθημερινή ζωή της Μυτιλήνης 

Η καθημερινή της ζωής της Μυτιλήνης εκτυλίσσεται στο πλακόστρωτο δρόμο της οδού Ερμού. Η οδός Ερμού βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και περιστοιχίζεται από μικρά εμπορικά καταστήματα, πολλά ιχθυοπωλεία, μανάβικα, καταστήματα ένδυσης και υπόδησης, παλαιά παραδοσιακά καφενεία όπως το ιστορικό «Πανελλήνιον». 

Το «Πανελλήνιον» ήταν και είναι τόπος συνάθροισης των κατοίκων της πόλης . Το «Πανελλήνιον» χρονολογείται από το περασμένο αιώνα, ήκμασε στην εποχή του μεσοπολέμου και  σηματοδότησε την αστική ανάπτυξη της πόλης και την άνθηση της αστικής τάξης. Υπήρξε χώρος πολλών πολιτικών και παραπολιτικών συναντήσεων. Στην αρχή της λειτουργάς του, το «Πανελλήνιον» το επισκέπτονταν μόνο οι αριστοκράτες, με το πέρασμα του χρόνου το μαγαζί χωρίστηκε στα δύο, το ένα μέρος για τους αριστοκράτες και το άλλο για την εργατική τάξη. Στην δεκαετία του 1980 το καφενείον εξαγοράστηκε από την Αγροτική Τράπεζα μαζί και το «Κρυστάλ» που συστεγάζονταν. 

Κέντρο συνάντησης της πόλης και αφετηρία για πολλά αστικά λεωφορεία είναι η Πλατεία Σαπφούς. Η Πλατεία Σαπφούς βρίσκεται στην προκυμαία, είναι αφετηρία πολλών αστικών συγκοινωνιακών γραμμών ενώ, μόλις λίγα μέτρα από την Πλατεία βρίσκονται πολλά μοντέρνα καφέ, μπαρ, κάποια κεντρικά ξενοδοχεία, τουριστικά γραφεία για μονοήμερες εκδρομές στο Αϊ Βαλί και έκδοσης ακτοπλοιϊκών και αεροπορικών εισιτηρίων. 

Λίγο έξω από την πόλη της Μυτιλήνης στην Γέρα βρίσκεται το Μουσείο Ελαιοτριβείο ΒΡΑΝΑ της εταιρίας ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ www.earxipelagos@gmail.com 

Η Μήθυμνα κατά το Μεσαίωνα, ο Μόλυβος όπως αποκαλείται σήμερα

Η Μήθυμνα ήταν η αρχαία πρωτεύουσα της Λέσβου και βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νησιού. Είναι το ομορφότερο σημείο του νησιού, στέκει πάνω στο λόφο Μεροβίγλι, 968 μέτων στην η κορυφή του οποίουαπλώνεται από ένα Βυζαντινό κάστρο το οποίο ολοκλήρωσαν οι Γενοβάζοι.

Η Μήθυμνα κατά την μυθολογία ήταν η μία από τις τέσσερεις κόρες του μυθικού βασιλιά της Λέσβου Μάρκαρα. Αδέλφια ήταν η Μυτιλήνη, η Αντισσα, η Αρίσβη, και η Ερεσός. Η Μήθυμνα κατά μία παράδοση ήταν σύζυγος του ήρωα της Θεσσαλίας Λέσβου, εγγονού του Αιόλου.

Η Μήθυμνα ήταν από τις αρχαιότερες πόλεις του νησιού, και μία από τις 5 πόλεις – κράτη της Λέσβου. Η  σπουδαιότητα της θέσης της έγκειται ότι βρίσκεται απέναντι από την Τρωάδα. Τον 8ο αι πχ, η πόλη επιτυγχάνει αποικίες στην Μικρά Ασία και επεκτείνεται μέχρι την Τροία.  Πολύ αργότερα το 377 πχ, η πόλη γίνεται μέλος της Β’ Αθηναϊκής Συμμαχίας. 

Το 167πχ οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την πόλη Αντισσα γκρέμισαν τα τείχη, παραχωρώντας εδάφη στην Μήθυμνα.  Κατά την Βυζαντινή εποχή η Μήθυμνα αποτελεί τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ανήκει στην Επαρχία Νήσων που υπάγεται στο Θέμα του Αιγαίου. Η περίοδος 1355-1462 αποτελεί περίοδο ακμής για το νησί, όπου αναγνωρίζεται ως κέντρο εμπορικό και ως ένα από τα μεγαλύτερο λιμάνια. Οι Γενουάτες τότε ολοκλήρωσαν και την όψη του κάστρου. 

Το 1462 η πόλη μαζί με την Λέσβο παραδόθηκε στους Τούρκους, το νησί επικοικίστηκε από Τούρκους οι οποίοι έφτασαν στο 11% του πληθυσμού. Σε όλη αυτή την διάρκεια της κατοχής και μέχρι το 1912 που απελευθερώθηκε, ο Μόλυβος αποτέλεσε διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο της Βορείας Λέσβου.  Το 1923 με την Συνθήκη της Λωζάνης το νησί προσαρτήθηκε στο ελεύθερο Ελληνικό κράτος. 

Το φρούριο της Μήθυμνας

Είναι χτισμένο από κοκκινωπό καφέ τραχείτη στην κορυφή του βραχώδους λόφου αναπτύσσεται ο οικισμός. Εχει σχήμα ακανόνιστου τραπεζιού με πλευρά περίπου 70μ. Θεμελιώθηκε κατά του Βυζαντινούς πάνω στα ερείπια της αρχαίας οχύρωσης. Στα τέλη του 13ου αι. πέρασε στα χέρια των Καταλανών ενώ, η σημερινή μορφή του είναι αποτέλεσμα εργασιών του 14ου αι. και των Οθωμανικών προσθηκών το 14ο αι, μετά το 1462. Για την ασφαλέστερη οχύρωση αρχικά χτίστηκαν 10 υψηλοί πύργοι, αρχικά τετραγωγής και ακολούθως κυκλικής κάτοψης περιμετρικά του φρουρίου. Το φρούριο χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή ενώ, κατά μία άλλη άποψη ως πυριτιδαποθήκη. Σε πολλά σημεία των τειχών παρατηρούνται εντοιχισμένες πλάκες που φέρουν επιγραφές ή άλλα διακριτικά.

Αρχιτεκτονική 

Ο οικισμός της πόλης αναπτύχθηκε σε θέσεις οχυρών γύρω από τα καστέλια. Τα σπίτια απλώνονται αναπτύχθηκε γύρω από το κάστρο οι δρόμοι τέμνονται κλιμακωτά από καλντερίμια τα περισσότερα έχουν ανοδική κατεύθυνση προς το κάστρο. Τα σπίτια του Μολύβου βρίσκονται σε επάλληλες σειρές. Οσα βρίσκονται στην άκρη του οικισμού προς την θάλασσα είναι χτισμένα με ψηλούς τοίχους με ελάχιστα ή χωρίς ανοίγματα, δίνοντας την εικόνα του πύργου. Τα αρχοντικά έχουν διακοσμηθεί με περίτεχνα ξυλόγλυπτα και με ζωγραφισμένα ταβάνια, και τοίχους.  

Όλα τα παλαιά οικοδομήματα είναι μάρτυρες της επίδρασης που άσκησε η Μικρά Ασία αλλά και η αρχιτεκτονική της Βορείου Ελλάδας. Εντονα είναι τα στοιχεία του κλασικισμού και της μπαρόκ αρχιτεκτονικής. Τα κύρια υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανέγερση των σπιτικών είναι πέτρα και ξύλο.

Το Δημαρχείο στεγάζεται σε παλαιό αρχοντικό νεοκλασσικό διαθέτει συλλογή με επιγραφές και αμφορείς της πόλης που όμως παραμένει κλειστό για τους επισκέπτες. Το ίδιο σχεδόν και η Δημοτική Πινακοθήκη η οποία ανοίγει από τις 7μμ μέχρι τις 10μμ. 

Παραλία της Εφταλούς 

Κάτω ακριβώς από τον οικισμό βρίσκεται η παραλία της Εφταλούς. Για την Εφταλού η Ηλίας Βενέζης είχε γράψει «Εκεί άραξε ο Θεός για να ξεφύγει από τον κόσμο που δαιμονίζεται».

Η παραλία με τα γκρίζα βότσαλα και τα καθαρά νερά απλώνεται όσο σχεδόν και το μήκος της πόλης. Διαθέτει καταλύματα και είναι άριστος τόπος για να διαμείνει ο επισκέπτης. 

Πέτρα

Μόλις 6χλμ από τον Μόλυβο, και 56 χλμ από την πόλη της Μυτιλήνης βρίσκεται η Πέτρα. Εχει πάρει το όνομα της από τον απόκρημνο βράχο 27 μέτρων. Στο ελάχιστο πλάτωμα που υπάρχει βρίσκεται η εκκλησία της Παναγιάς Γλυκοφιλούσας. Η Πέτρα στα χρόνια του Μεσαίωνα ήταν από τα σημαντικότερα κάστρα της Λέσβου. 

Αναξος

Βρίσκεται μόλις 3χλμ από την Πέτρα και είναι μία από τις μεγαλύτερες αμμουδερές παραλίες του νησιού.  

Πλωμάρι 

Το Πλωμάρι, 40 χλμ περίπου από την πόλη της Μυτιλήνης είναι η έδρα του ομώνυμου δήμου, διοικητικό και οικονομικό κέντρο, παράλληλα και τουριστικό προορισμός. Γνώρισε σημαντική ακμή τον 19ο αι -20ο αι λόγω της ναυτιλίας, της βιομηχανίας και του εμπορίου. Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων στις αρχές του 20ου αι στον οικισμό ζούσαν περί τους 23.000 κατοίκους σήμερα μόλις 3.500. Δίπλα στον οικισμό βρίσκεται και του τουριστικό κέντρο του Πλωμάρι, η παραλία του Αγ. Ισιδώρου.

Στο Πλωμάρι υπάρχει το Μουσείο Ούζου Πλωμαρίου της Ποτοποίιας Βαρβαγιάννη www.infor@barbayanni-ouzo.com 

Πηγή sofokleousin.gr