Το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου στο Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Στον ενδεικτικό Κατάλογο της λίστας των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco περιλαμβάνεται πλέον το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου. Η σχετική διαδικασία ξεκίνησε πριν ένα χρόνο και ολοκληρώθηκε το 2014.

Η Ελλάδα έχει συνυπογράψει από το 1981 τη Συνθήκη της UNESCO για την προστασία των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς. Στόχος της UNESCO είναι η προστασία των φυσικών και πολιτιστικών μνημείων από κάθε είδους αλλοίωση και καταστροφή, προκειμένου αυτά να κληροδοτηθούν στις γενιές του μέλλοντος.

Στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO έχουν συμπεριληφθεί μέχρι σήμερα 18 ελληνικά μνημεία. Στον ενδεικτικό κατάλογο εκτός του Απολιθωμένου Δάσους περιλαμβάνονται επίσης  14 φυσικά και πολιτιστικά μνημεία και εθνικά πάρκα.

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού συντόνισε την Ελληνική πρόταση για ένταξη πολιτιστικών και φυσικών μνημείων στον Ενδεικτικό κατάλογο που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση να τύχουν αναγνώρισης μνημεία που πληρούν, προκαθορισμένα κριτήρια ώστε να χαρακτηριστούν εξέχουσας σημασίας σε παγκόσμιο επίπεδο από ιστορική, καλλιτεχνική, επιστημονική, αισθητική, εθνολογική ή ανθρωπολογική άποψη.

Οι φάκελοι για την ένταξη στον ενδεικτικό κατάλογο των φυσικών μνημείων προετοιμάσθηκαν σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Τον φάκελο για το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου προετοίμασε η επιστημονική ομάδα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου με επικεφαλής το Διευθυντή του Μουσείου Καθηγητή Νικ. Ζούρο.

Ο φάκελος υποψηφιότητας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου περιλάμβανε στοιχεία για τη μοναδικότητα του Μνημείου, την κατάσταση διατήρησης και προστασίας και τη μεγάλη επιστημονική και εκπαιδευτική του αξία. Βασικά στοιχεία που κατατέθηκαν στο φάκελο υποψηφιότητας ήταν η μοναδικότητα και η παγκόσμια αξία του Απολιθωμένου Δάσους που αποτελεί μοναδικό στο είδος του απολιθωμένο οικοσύστημα δάσους, τα είδη της χλωρίδα και πανίδας που έχουν προσδιορισθεί, η σύγκριση του απολιθωμένου οικοσυστήματος με  τα σύγχρονα οικοσυστήματα, που συγκροτούν μια εξέχουσας σημασίας μεταβατική ζώνη ανάμεσα στην Ασία και την Ευρώπη.

Ειδική μνεία γίνεται στο τοπίο και στο πολιτιστικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής καθώς και στην σχέση του μνημείου με την γέννηση των φυσικών επιστημών στην περιοχή του Αιγαίου και ειδικότερη αναφορά στον Αριστοτέλη και τον Θεόφραστο, που γεννήθηκε στη Λέσβο και έγραψε τα πρώτα επιστημονικά συγγράμματα για τα πετρώματα και τα απολιθώματα. 

Η περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους έχει ανακηρυχθεί μνημείο της φύσης, ανήκει στις προστατευμένες περιοχές του  Δικτύου Natura 2000 ενώ προστατεύεται επίσης από τη Συνθήκη της Βαρκελώνης και σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή σύμβαση για το τοπίο.

Στη δυτική Λέσβο δεσπόζουν ηφαιστειακά πετρώματα και μοναδικές ηφαιστειακές γεωμορφές, τεκμήρια της έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας που εκδηλώθηκε πριν εκατομμύρια χρόνια. Ηφαιστειακοί δόμοι, ηφαιστειακές φλέβες, ηφαιστειακές γεωμορφές με μοναδικά σχήματα, μεγάλα ηφαιστειακά κέντρα και τεράστιοι κρατήρες ηφαιστείων.

Η προστατευόμενη περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου έχει τη δική της χαρακτηριστική βιοποικιλότητα και αποτελεί ένα μοναδικό χώρο στον οποίο έχει καταγραφεί η γεωλογική εξέλιξη του Αιγαίου τα τελευταία 300 εκατομμύρια χρόνια, στοιχεία που την καθιστούν μοναδική παγκοσμίως.