Το άνοιγμα του Κλήδονα και τα Κάψαλα στο Ακράσι Λέσβου

Μετά από πολλά χρόνια ο σύλλογος «ΑΚΡΑΣΙΩΝ» αναβίωσε τα δύο έθιμα (του Κλήδονα και τα Κάψαλα) στο χωριό μας στο Ακράσι.

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος στις 24 Ιουνίου γιορτάζεται το γενέθλιο του Αγ. Ιωάννου τού Προδρόμου, ή αλλιώς, όπως είναι γνωστό εδώ στο Ακράσι και σε όλα τα χωριά της Λέσβου, είναι «Τ' Αγιού Γιαννιού τ' Ηλτρουπιού» (συμπίπτει με το θερινό ηλιοστάσιο όπου γίνεται η μετάβαση από την άνοιξη στο καλοκαίρι) ή «τ΄ Λαμπαδιστή» γιατί στην γιορτή του ο κόσμος ανάβει φωτιές, τα γνωστά μας «Κάψαλα» όπου ως εθιμικό προσάναμμα χρησιμοποιούνται από τους κατοίκους του κάθε χωριού τα αποξηραμένα μαγιάτικα στεφάνια.

Πριν από το έθιμο αυτό ανοίχτηκε ο  «Κλήδονας» στις 7.30 η ώρα στην πλατεία του χωριού μας, με πάρα πολύ κόσμο και ντόπιο και από την Μυτιλήνη. Την παραμονή 23 Ιουνίου (Κυριακή και ώρα 12 π.μ.) ένα κορίτσι ή αγόρι συνήθως πρωτότοκο με τους δύο γονείς εν ζωή έφερε από την βρύση ή το πηγάδι τ΄ αμίλητο νερό (δεν πρέπει να μιλήσει σε κανένα σε όλη την διαδρομή) μέσα σε ένα πήλινο δοχείο. Μέσα στο δοχείο όλος ο κόσμος αλλά κυρίως οι νέες και οι νέοι έριχναν  ο καθένας από ένα μικροαντικείμενο (π.χ. κουμπί, δαχτυλίδι, σκουλαρίκι, κλπ) που το λένε ριζικάρι. Μετά σκεπάστηκε  το πήλινο αυτό δοχείο με άσπρο ή κόκκινο πανί και το δένουν με κλαδί λυγαριάς, λέγοντας:

Κλειδώνουμι του κλήδουνα

Μι τα΄ Αϊ Γιαννιού την χάρη

Και κάθε καλορίζικος/η

Κάθε καλό να πάρει

Μετά το πήλινο δοχείο το έβαζαν όλη την νύχτα έξω για να το βλέπουν τ΄ άστρα.

Ανήμερα ημέρα εορτής του Αγίου το απόγευμα (την Δευτέρα, του Αγίου Πνεύματος καιώρα 7 το απόγευμα)  ανοίχτηκε ο Κλήδονας λέγοντας¨

Ανοίξιτι του κλήδουνα

Μι τ΄ Αϊ Γιαννιού την χάρη

Κι όποιο ΄ναι καλορίζικο

Τώρα θε να προβάλει

Μετά  από το πήλινο δοχείο βγαίνουν ένα - ένα τα ριζικάρια. Ταυτόχρονα λέγονται για τον καθένα από ένα τετράστιχο επαινετικό ή πειραχτικό (για εκείνον που το ριζικάρι ήταν δικό του).  Από το συσχετισμό του αντικειμένου με το τετράστιχο βγαίνει η μαντεία.

Μετά το άνοιγμα του Κλείδωνα μαζεύτηκαν όλα τα αποξηραμένα μαγιάτικα στεφάνια με τα οποία ανάψαμε φωτιές και τις οποίες πηδούν μικροί και μεγάλοι επειδή πιστεύουν ότι η φωτιά διώχνει από πάνω τους τις αρρώστιες. Μιλάμε για το έθιμο ΚΑΨΑΛΑ. Λέγονται «ΚΑΨΑΛΑ» γιατί όταν πηδάς την φωτιά υπάρχει περίπτωση να «καψαλιαστής» δηλαδή να «νιώσεις» ότι η φωτιά ότι σε ακουμπά.

Στην πλατεία του χωριό μας το Ακράσι μαζεύτηκε πάρα πολύς κόσμος και μπορούμε να πούμε ότι ο κόσμος που παραβρέθηκε το διασκέδασε και οι ευχές έπαιρναν και έδιναν.

Και του χρόνου