Άρθρο «Τροφές και Συναναστροφές»

Γράφει για το LesvosPost.com η εξωτερική συνεργάτης Έφη Δ. Νοικοκύρη- Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

 Ανά τους αιώνες, οι γηραιοί ή οι σοφοί διάφορων φυλών φρόντισαν να συνδέσουν την τροφή με  την κοινωνική συναναστροφή. Ενθάρρυναν, μάλιστα, τη δημιουργία και τη διάδοση παραδόσεων που εκφράζουν τις θεραπευτικές δυνατότητες της τροφής που μοιράζεται με άλλους. Τόσο αρχέγονη και ισχυρή είναι η σχέση κοινωνικότητας και τροφής, ώστε κάποιες φυλές Ινδιάνων της Αμερικής θεωρούσαν ως μέλη της οικογένειάς τους εκτός από τον ήλιο, τη γη και τα άλλα στοιχεία της φύσης, και το καλαμπόκι, τα φασόλια και τον κολοκυθοπολτό, που τα ονόμαζαν «οι τρεις  αδελφές μας», βασικά συστατικά της διατροφής τους.

Στη χριστιανική Παράδοση κυριαρχεί το μοίρασμα της τροφής στο πλαίσιο της κοινωνίας: ο Μυστικός Δείπνος έγινε ο χώρος όπου ο Χριστός καλεί τους μαθητές του να φάνε μαζί για τελευταία φορά. Έκτοτε, το μοίρασμα του άρτου και του οίνου τελείται κατά τη Θεία Ευχαριστία μεταξύ των πιστών που εκκλησιάζονται. Το θείο μήνυμα αφορά τη συμμετοχή όλων των πιστών που μεταλαμβάνουν το «σώμα και το αίμα» του Χριστού, χωρίς διακρίσεις και ανισότητες, απέναντι στον ίδιο Πατέρα.

Οι μουσουλμάνοι θεωρούν άρρηκτη τη σχέση τροφής και κοινωνικής επαφής. Οι μυρωδιές κατά την παρασκευή του φαγητού πιστεύεται ότι θα προσελκύσουν γείτονες και περαστικούς: όλοι αυτοί, μοιραζόμενοι το φαγητό, θα δοξάσουν τον Αλλάχ. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε γεύμα ενέχει στοιχεία θρησκευτικότητας και τελείται σε κλίμα αγάπης και αφοσίωσης.

Στο πλαίσιο της φιλοσοφίας Ζεν, η κατανάλωση της τροφής φέρνει τον άνθρωπο σε επαφή με το σύμπαν. Το ζητούμενο είναι ο άνθρωπος να εστιάσει σε αυτό που συμβαίνει στο παρόν. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να παραιτηθεί από το εγώ του. Η προσήλωση στην παρασκευή του φαγητού και στο γεύμα αποτελεί άσκηση αυτοπειθαρχίας, ταπεινοφροσύνης και εσωτερικής γαλήνης.

Η άρρηκτη σχέση τροφών και συναναστροφών δηλώνεται ποικιλοτρόπως με όχημα τη γλώσσα: Η λέξη σύντροφος αποτελείται από τις λέξεις συν- και τροφός, από το ρήμα τρέφομαι, και εννοεί αυτόν με τον οποίον μοιράζομαι τροφή. Η αντίστοιχη λέξη στα λατινικά, companion, συνδυάζεται από τις λέξεις cum- που σημαίνει με και -pan που σημαίνει ψωμί, και εννοεί αυτόν με τον οποίον μοιράζομαι ψωμί. Και στις δύο περιπτώσεις υποδηλώνεται η αποδοχή αυτού με τον οποίον συμμετέχω στη λήψη τροφής.

Μέσω της μεταφοράς, τα γλωσσικά παραδείγματα που καταδεικνύουν τη σωματικοποίηση, την προσωποποίηση και την κοινωνικοποίηση της τροφής είναι πολλά: προς κάποιον – συνήθως μικρό παιδί– που μας φαίνεται όμορφος, λέμε «μου ’ρχεται να σε φάω», αλλά το ίδιο ρήμα έχει και τη σημασία του «θα σε νικήσω», «θα σε συντρίψω», όπως στο «πίσω και σας έφαγα» ή «τους φάγαμε λάχανο». Επιθετικότητα και ανταγωνιστικότητα εκφράζονται και με τις φράσεις «τον έκανα κιμά», «με τα κρεμμυδάκια». Στενή κοινωνική σχέση υποδηλώνεται στο «φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι», ιδιαίτερη συμπάθεια στο «να τον πιεις στο ποτήρι» και αντιπάθεια στο «δεν τρώγεσαι με τίποτα». Η προτροπή να μην αφήνει κανείς λύπη στην καρδιά του μεταφέρεται ως «μη χαλάς τη ζαχαρένια σου».

Περιγράφουμε τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου ως «γλυκό» ή «ξινό», «με ξινισμένα μούτρα», «νόστιμο» ή «άνοστο». Κάποιος μπορεί να είναι «μαλακός σαν βούτυρο» ή «σκληρό καρύδι».  Ο τύπος του ανθρώπου που «πάει παντού» αλλά κρατάει πάντα για τον εαυτό του δευτερεύοντα κοινωνικό ρόλο παρουσιάζεται ως «μαϊντανός».

Μια απογοητευτική σχέση είναι «πατάτα», «νερόβραστη», «χωρίς νοστιμιά», μια μπερδεμένη είναι «σαλάτα» και μια απολαυστική είναι «ζάχαρη». Η αποτυχία σε ερωτικό κάλεσμα αναφέρεται ως «έφαγα χυλόπιτα». Το έντονο ερωτικό ενδιαφέρον σε μια κοινωνική επαφή την κάνει «πιπεράτη», το ελλιπές «γλυκανάλατη», το ενδιαφέρον με ανάμεικτα συναισθήματα«γλυκόπικρη». Κάποιος που ψεύδεται χωρίς αναστολές έχει το ψέμα «καραμέλα» ή «ψωμοτύρι», ενώ το άδικο «δεν καταπίνεται». Οι κουβέντες χωρίς περιστροφές είναι «χωρίς σάλτσες» και οι ανούσιες «κολοκύθια» (ενίοτε και «με τη ρίγανη»). Τα ζευγάρια που βιώνουν αμοιβαίο ερωτικό συναίσθημα είναι «μες τα μέλια» και μετά τον γάμο οδεύουν στον «μήνα του μέλιτος». Η σχέση αμοιβαίας κατανόησης και συμπάθειας είναι «μέλι- γάλα», ενώ η σχέση με προστριβές «σκόρδο-κρεμμύδι». Εκτός από άρρηκτη, η σχέση τροφών και συναναστροφών φαίνεται να είναι και αμφίδρομη. Έρευνες έχουν δείξει ότι το να μοιράζεται κανείς φαγητό με άλλους έχει ως αποτέλεσμα τη διέγερση της όρεξης. Σε κλινικούς πληθυσμούς έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση φαγητού σε θετική κοινωνική ατμόσφαιρα βοηθάει στην καλύτερη πρόσληψη της τροφής. Αλλά και στον γενικότερο πληθυσμό έχει διαπιστωθεί ότι το ποσοστό τροφής που καταναλώνουμε, όταν βρεθούμε μαζί με άλλους, τείνει να είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι αν τρώγαμε μόνοι μας.

Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, ωστόσο, παρουσιάζουν έρευνες που δείχνουν ότι και η κατανάλωση επιβαρυντικών για την υγεία μας τροφών (όπως τα αυξημένα λιπαρά) είναι δυνατόν να προκαλέσει λιγότερα προβλήματα υγείας όταν τα γεύματά μας πραγματοποιούνται παρουσία φιλικών προσώπων. Τα γεύματα που δίνονται στο πλαίσιο κάποιου σταθερού υποστηρικτικού κοινωνικού συστήματος, όπως η οικογένειά μας ή οι φίλοι, φαίνεται να λειτουργούν και ως ασπίδα απέναντι στην ασθένεια. Άλλα ερευνητικά στοιχεία έχουν δείξει ότι το να τρώμε συστηματικά μαζί με ανθρώπους που αγαπάμε και μας αγαπάνε αναπτυσσόμαστε καλύτερα σωματικά και συναισθηματικά, ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες. Ένας ερευνητής στα μέσα του 20ού αιώνα μέτρησε την ανάπτυξη σε βάρος και ύψος παιδιών που μεγάλωναν σε ορφανοτροφείο, στα οποία προσφέρονταν ίσες ποσότητες ίδιων τροφών. Εκείνα των οποίων οι παιδαγωγοί ήταν πιο τρυφεροί και προσηνείς είχαν μεγαλύτερη ανάπτυξη από εκείνα των οποίων οι παιδαγωγοί ήταν σκληροί και αυστηροί και επέλεγαν την ώρα του φαγητού για να επιπλήξουν και να τιμωρήσουν τα παιδιά.

Έφη Δ. Νοικοκύρη

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

κιν. 6957409594

efi.nik@hotmail.com

Facebook 

Όλα τα άρθρα της κ Νοικοκύρη μπορείτε να τα βρείτε κάτω στις ετικέτες και στην ετικέτα «Άρθρα Διατροφής»

Προσφορά:

Πρόγραμμα διατροφής από 15-20 ευρώ (επισκέψεις κατ οίκον) και για αυτούς που είναι εκτός Αθηνών προγράμματα δια αλληλογραφίας!!!
Το καλλίγραμμο σώμα, είναι πάνω απ όλα υγεία!!! κιν. 6957409594