Έρευνα ΚΕΠΕ στα 90 πιο "κλειστά" επαγγέλματα

Έρευνα του ΚΕΠΕ στα 90 πιο «κλειστά» επαγγέλματα καταγράφει ποια «άνοιξαν» και ποια μένουν κλειστά δικαιολογημένα ή... αδικαιολόγητα.

Τα στοιχεία «φωτογραφίζουν» που πρέπει να γίνει νέος κύκλος «απελευθέρωσης» όπως σε ρυθμίσεις στη διαφήμιση, καθώς επίσης και σε ωράριο λειτουργίας καταστημάτων ή τεχνικές Προδιαγραφές. Καταγράφουν επίσης ποια επαγγέλματα παραμένουν ακόμη πολύ ρυθμισμένα ή την τελευταία 3ετία δεν «άνοιξε» καθόλου ο κλάδος.

Η νέα εργασία του ΚΕΠΕ αποτυπώνει ποσοτικά τις μεταβολές από το 2010 μέχρι σήμερα για 90 επαγγέλματα και οικονομικές δραστηριότητες που έπρεπε βάσει των νόμων να «απελευθερωθούν» ή να διατηρήσουν κάποιους περιορισμούς λόγω δημοσίου συμφέροντος.

Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ η συνολική εικόνα που διαμορφώνεται είναι ότι «σε αρκετές περιπτώσεις οι δείκτες ρύθμισης μειώθηκαν σημαντικά, υποδηλώνοντας αξιόλογες μεταβολές στο καθεστώς ρύθμισης προς την κατεύθυνση της κατάργησης περιορισμών».

Προ της εφαρμογής των σχετικών Νόμων, οι δείκτες καταδεικνύουν ότι υπήρχαν σημαντικά εμπόδια στον ανταγωνισμό, τα οποία συναρτώντο σε μεγαλύτερο βαθμό με περιορισμούς στην είσοδο και σε μικρότερο με περιορισμούς στη συμπεριφορά. Στα επαγγέλματα και στις οικονομικές δραστηριότητες με τους μεγαλύτερους βαθμούς ρύθμισης συγκαταλέγονταν επιστημονικά επαγγέλματα όπως οι συμβολαιογράφοι, οι δικηγόροι και οι δικηγορικές εταιρείες, οι μηχανικοί, οι εταιρείες μηχανικών και οι ενεργειακοί επιθεωρητές, οι νόμιμοι ελεγκτές και οι ορκωτοί εκτιμητές, αρκετά επαγγέλματα και υπηρεσίες του κλάδου της υγείας, αλλά και ορισμένα άλλα επαγγέλματα, όπως του εκτελωνιστή, του οδηγού ταξί, του εφημεριδοπώλη και του φορτοεκφορτωτή.

Με την εφαρμογή των Νόμων, παρατηρήθηκαν μεγάλες μειώσεις των περιορισμών, κυρίως στα εμπόδια εισόδου (λόγω της μετατροπής της διαδικασίας αδειοδότησης σε αναγγελία). Εξαίρεση σύμφωνα με το ΚΕΠΕ «αποτελεί η μηδενική μεταβολή του δείκτη ρυθμίσεων εισόδου στις περιπτώσεις των μηχανικών, των εταιρειών μηχανικών και ορισμένων υπηρεσιών υγείας». Διαφαίνεται επίσης ότι τα επαγγέλματα με συγκριτικά υψηλότερη ένταση περιορισμών προ της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων τείνουν και στο μετέπειτα καθεστώς να υπόκεινται σε συγκριτικά αυστηρότερους περιορισμούς...

Τα πιο... κλειστά επαγγέλματα

Το ΚΕΠΕ επέλεξε τα 20 επαγγέλματα ή οικονομικές δραστηριότητες με τη μεγαλύτερη ένταση ρυθμίσεων προ (και μετά σε κάποια) των θεσμικών μεταβολών. Οι δείκτες ρυθμίσεων σε κάποιες περιπτώσεις παραμένουν πολύ υψηλές. Μεταξύ αυτών συμβολαιογράφοι και εταιρείες συμβολαιογράφων, δικηγορικές εταιρείες, ιδιωτικές κλινικές, κέντρα αποθεραπείας, Ταξί, Εταιρείες μηχανικών και Μηχανικοί.

Τι λέει η μελέτη

Η μελέτη Μέτρηση της έντασης των ρυθμίσεων σε επαγγέλματα και οικονομικές δραστηριότητες στην Ελλάδα μέσω ποσοτικών δεικτών των Έρσης Αθανασίου (συντονίστριας), Νικόλαου Κανελλόπουλου, Ρωξάνης Καραγιάννη, Ιωάννη Κατσελίδη και Αγάπης Κώτση ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο.

Καταγράφει το «πριν» και το «μετά» σε 90 από τα λεγόμενα κλειστά επαγγέλματα, επιλέγοντας όσα είχαν εξ αρχής περιορισμούς και όχι μόνο κάποιας μορφής διαδικασία αδειοδότησης. Στην έκθεση (δεξιά στήλη "Σχετικά Αρχεία") υπάρχουν αναλυτικοί πίνακες με το είδος των περιορισμών που ίσχυαν πριν ή ισχύουν και σήμερα αλλά και ρυθμίσεις στη διαφήμιση, καθώς επίσης και κάποιες άλλες ρυθμίσεις (π.χ. ωράριο λειτουργίας καταστημάτων, τεχνικές προδιαγραφές, ρυθμίσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος), οι οποίες δεν αίρονται από τους Νόμους, αλλά όπως συστήνει το ΚΕΠΕ «θα πρέπει να εξετασθούν ώστε η ύπαρξή τους να μην αντιβαίνει τα προβλεπόμενα σε αυτούς».

Το ΚΕΠΕ «βαθμολόγησε» ανά κατηγορία τα επαγγέλματα ή τις οικονομικές δραστηριότητες με βάση το «βάρος» των περιορισμών από 0 έως 12 (ρυθμίσεων εισόδου και συμπεριφοράς)

*Νομικές υπηρεσίες. Πριν από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, oι νομικές υπηρεσίες κατέγραφαν από τους υψηλότερους δείκτες ρυθμιστικών παρεμβάσεων όσον αφορά τόσο τις ρυθμίσεις εισόδου όσο και εκείνες της συμπεριφοράς. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση των δικηγόρων και των δικηγορικών εταιρειών, ο γενικός δείκτης ρύθμισης διαμορφωνόταν στο 8,31 και 9,38, αντίστοιχα, ενώ στην περίπτωση των συμβολαιογράφων ο δείκτης ανερχόταν στο 10,54. Μετά τη θέσπιση του Νόμου 3919/2011 η κατάσταση βελτιώθηκε αλλά το ΚΕΠΕ περιμένει την «ολοκλήρωση των προγραμματισμένων νομοθετικών ρυθμίσεων» η οποία σημειωτέο είχε προγραμματιστεί για τον Δεκέμβριο...

Πολύ μικρή ή και μηδενική είναι η μείωση σε συμβολαιογράφους (0,30%) και Δικαστικούς Επιμελητές (0,00%) λόγω της εξαίρεσης του επαγγέλματος από την εφαρμογή του Νόμου 3919/2011, σύμφωνα με το Π.Δ. 68/2011.

*Λογιστές, νόμιμοι ελεγκτές και άλλα συναφή επιστημονικά επαγγέλματα. Παρατηρήθηκαν σημαντικές μειώσεις εμποδίων. «Συνεχίζουν πάντως να υφίστανται ιδιαίτεροι περιορισμοί συμπεριφοράς ανά επάγγελμα, με εξαίρεση τους εκτελωνιστές και τους ορκωτούς εκτιμητές για τους οποίους καταργήθηκαν όλοι οι περιορισμοί».

*Υπηρεσίες μηχανικών και αρχιτεκτόνων. Στην περίπτωση των μηχανικών και των εταιρειών μηχανικών, καταργήθηκαν μόνο οι ελάχιστες αμοιβές, με τους υπόλοιπους περιορισμούς, όπως για παράδειγμα την αδειοδότηση και τις επαγγελματικές εξετάσεις, να διατηρούνται (με μικρή μείωση του δείκτη 1,5%). Πολύ μεγάλες είναι οι τομές σε ενεργειακούς επιθεωρητές είναι πολύ μεγάλες.

* Επαγγέλματα και υπηρεσίες υγείας. Η μετατροπή της αδειοδότησης σε αναγγελία για την πλειονότητα των επαγγελμάτων ή υπηρεσιών υγείας μείωσε σημαντικά τον δείκτη ρυθμίσεων. «Παρατηρούμε ότι ο δείκτης αυτός δεν διαφοροποιήθηκε στις ιδιωτικές κλινικές και τα κέντρα αποθεραπείας και αποκατάστασης, όπου η αδειοδότηση σχετίζεται με την άδεια λειτουργίας και ίδρυσης των εγκαταστάσεων» αναφέρει το ΚΕΠΕ. Εξηγεί ότι «οι περιορισμοί στην συμπεριφορά εντοπίζονται κυρίως στην παροχή των υπηρεσιών (π.χ. ιδιωτικά ιατρεία, κέντρα αποθεραπείας και αποκατάστασης, εργαστήρια φυσικοθεραπείας, εργαστήρια προθετικών κατασκευών κ.ά.) και όχι στο επάγγελμα (π.χ. ιατρός, φυσικοθεραπευτής, οπτικός, ψυχολόγος κ.ά.).

*Υπηρεσίες μεταφορών, εμπορίου, πολιτισμού και άλλες υπηρεσίες. Τα περισσότερα υπό εξέταση επαγγέλματα είχαν σοβαρότερες ρυθμίσεις εισόδου παρά ρυθμίσεις συμπεριφοράς (εξαίρεση αποτελεί το επάγγελμα του εφημεριδοπώλη). Πρόκειται για μη- επιστημονικά επαγγέλματα με ελάχιστες προϋποθέσεις εκπαίδευσης. Τα επαγγέλματα του υπαίθριου εμπορίου καθώς και των παραγωγών και επαγγελματιών πωλητών λαϊκών αγορών για κοινωνικούς λόγους φαίνεται να εξαιρούνται από τις μεταρρυθμίσεις.

Ο κλάδος του εμπορίου περιλαμβάνει επαγγέλματα τα οποία απελευθερώθηκαν πλήρως με το Νόμο 3919/2011 (π.χ. αργυραμοιβοί, ενεχυροδανειστές και κλειθροποιοί) αλλά και επαγγέλματα τα οποία εμφάνιζαν σημαντικές ρυθμιστικές παρεμβάσεις και για τα οποία ολοκληρώθηκε η διαδικασία άρσης των διαφόρων περιορισμών με τον Ν. 4093/2012, όπως ο εφημεριδοπώλης (ο σχετικός δείκτης ρύθμισης ισούταν με 6,35 και μηδενίστηκε).

Το ΚΕΠΕ κάνει ειδική μνεία για «επαγγέλματα του κλάδου που έχουν εξαιρεθεί από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων για κοινωνικούς λόγους και παρουσιάζουν σχετικά υψηλούς δείκτες, λαμβανομένης υπόψη της απουσίας προϋποθέσεων ειδικής εκπαίδευσης, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του υπαίθριου στάσιμου εμπορίου».

*Εκπαίδευση. Ο Νόμος 3919/2011 φαίνεται να είχε χαμηλή επίδραση στο δείκτη, καθώς η Επιτροπή Ανταγωνισμού έκρινε ότι για τα περισσότερα επαγγέλματα που σχετίζονται με την εκπαίδευση συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δημόσιου συμφέροντος και τάσσεται υπέρ της διατήρησης του υφιστάμενου καθεστώτος αδειοδότησης, λόγω και της ιδιαιτερότητας των επαγγελμάτων αυτών, αναφέρει το ΚΕΠΕ. Ειδική μνεία κάνει το ΚΕΠΕ για το γεγονός ότι ο νόμος «δεν κάνει λόγο για τα τυπικά προσόντα του ιδιοκτήτη ή του διευθυντή σπουδών. Σε επικοινωνία με τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) και το Υπουργείο Παιδείας διευκρινίστηκε ότι τα προσόντα του ιδιοκτήτη και του διευθυντή σπουδών θεωρούνται αμετάβλητα, εκτός αν υπάρξει υπουργική απόφαση ή εγκύκλιος που να ορίζει το αντίθετο». Είναι άξιο λόγου ότι πριν την ψήφιση των Νόμων οι περιορισμοί στη συμπεριφορά του διευθυντή στις ερασιτεχνικές σχολές χορού και στα ωδεία ήταν υψηλότεροι από αυτούς στη συμπεριφορά του ιδιοκτήτη. Μετά την ψήφιση του Νόμου 3919/2011 και τη μετατροπή της αδειοδότησης σε αναγγελία, καθώς και την πρόβλεψη δυνατότητας λειτουργίας και εργασίας για τους διευθυντές σε περισσότερες εγκαταστάσεις, οι μεν ρυθμίσεις εισόδου μηδενίστηκαν για τους ιδιοκτήτες αλλά παρέμειναν αμετάβλητες για τους διευθυντές (διατήρηση προηγούμενων εκπαιδευτικών και επαγγελματικών προϋποθέσεων), οι δε ρυθμίσεις συμπεριφοράς μειώθηκαν αισθητά για αμφότερους. Επί της ουσίας οι μόνοι περιορισμοί που παραμένουν εκτός από τις κτιριακές προϋποθέσεις είναι αυτοί που αφορούν τα απαιτούμενα προσόντα και την ελάχιστη προϋπηρεσία του διευθυντή σπουδών, αφού ιδιοκτήτης μπορεί να είναι οποιοδήποτε φυσικό ή/και νομικό πρόσωπο.