ΘΕΜΑ: ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΦΟΒΙΕΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΤΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ

Γράφει η Βερβέρη Μαρία

Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος

MSc. Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων

Τηλ.: 22510 48933, 6945447016

E mail: mariaververi@hotmail.com

ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΦΟΒΙΕΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΝΑ ΤΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΜΕ

Ο φόβος είναι μια καθαρά φυσιολογική αντίδραση σε γεγονότα που απειλούν την προσωπική ασφάλεια του παιδιού. Είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα για το οποίο υπάρχει αιτία. Όταν όμως το συναίσθημα αυτό δεν δικαιολογείται και επηρεάζει και παρεμποδίζει την καθημερινότητα του παιδιού, τότε μιλάμε για φοβία.

Μέχρι την ηλικία των 12 χρόνων, όλα τα παιδιά μπορεί να βρεθούν αντιμέτωπα με ορισμένους φόβους, που συνήθως είναι ευμετάβλητοι και διαφοροποιούνται καθώς αυτά μεγαλώνουν. Οι φόβοι για τα ζώα, π.χ. είναι πιο συνηθισμένοι στην ηλικία μεταξύ 3-4 ετών, ενώ από τα 4-6 τους χρόνια τα παιδιά φοβούνται κυρίως το σκοτάδι, τα δημιουργήματα της φαντασίας (όπως τα φαντάσματα) αλλά και τα ατυχήματα ή τις φυσικές καταστροφές. Οι φόβοι μειώνονται σταδιακά μεταξύ 9-12 ετών.

ΓΙΑΤΙ ΟΜΩΣ ΚΑΠΟΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΥΑΛΩΤΑ ΣΤΟΝ ΦΟΒΟ;

Τα κοινά συμπτώματα μιας φοβίας στο παιδί είναι η εκδήλωση άγχους κατά την επαφή του με το φοβικό αντικείμενο. Το παιδί μπορεί να νιώθει ότι αυξάνονται οι παλμοί της καρδιάς του, νιώθει ταραγμένο, ξεσπάει σε κλάματα. Η τάση του είναι να αποφεύγει το αντικείμενο ή την κατάσταση που το φοβίζει, ενώ η προσφυγή στον γονιό για διαβεβαίωση και καθησυχασμό είναι συχνή και του προσφέρει ανακούφιση. Οι φοβίες στο παιδί μπορεί επίσης να του προκαλέσουν ανήσυχο, διακεκομμένο ύπνο και εφιάλτες. Ορισμένα παιδιά παρουσιάζουν νυχτερινή ενούρηση ως αποτέλεσμα μιας συγκεκαλυμμένης ανεπεξέργαστης φοβίας.

Αν και τα αίτια ποικίλλουν από παιδί σε παιδί και εξατομικεύονται, σε γενικές γραμμές η συμπεριφορά και οι φόβοι των ίδιων των γονέων παίζουν καθοριστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει να επεξεργάζεται τις εμπειρίες του και στον βαθμό που το παιδί θα αντιλαμβάνεται απειλές γύρω του. Κατά την ανάπτυξή του, το παιδί παρατηρεί τις ρητές και άρρητες συμπεριφορές των γονιών του και σχηματίζει κανόνες για τη δική του συμπεριφορά. Στη δημιουργία φοβιών συνδράμουν επίσης ο συναισθηματικός κόσμος και η προσωπικότητα του παιδιού (χαμηλή αυτοεκτίμηση, ελλειμματική αυτονομία) και τα γεγονότα που το παιδί βιώνει ως τραυματικά.

ΠΩΣ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΕΙ ΤΟΥΣ ΦΟΒΟΥΣ ΤΟΥ;

Συνήθως οι φοβίες του παιδιού υποχωρούν όταν αυτό μπαίνει στην εφηβεία. Όμως η συμπεριφορά των γονέων, καθώς και η καθοδήγηση από έναν ειδικό, θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στο να ξεπεράσει το παιδί γρηγορότερα το πρόβλημα. Παρακάτω ακολουθούν κάποιες συμβουλές για να βοηθηθεί το παιδί να ξεπεράσει τους φόβους του:

α)Να βοηθήσουμε το παιδί να αναπτύξει κάποιες δεξιότητες, έτσι ώστε να αντιμετωπίζει τη φοβική κατάσταση π.χ. εάν φοβάται το σκοτάδι, μπορεί να έχει ένα φωτάκι δίπλα του και να ανάβει.

β)Το παιδί να έρχεται σταδιακά σε επαφή με το φοβικό αντικείμενο και όχι κατευθείαν, αν δεν μπορεί καν να το ανεχτεί.

γ)Να δοθούν ευκαιρίες στο παιδί να γνωρίσει το φοβικό αντικείμενο κάτω από συνθήκες οι οποίες δεν του προκαλούν άγχος και νιώθει απόλυτα ασφαλές.

δ)Να εξηγήσουμε με λόγια στο παιδί ότι το φοβικό αντικείμενο δεν είναι επικίνδυνο.

ε)Εξηγήστε του με απλά λόγια τι είναι το φανταστικό και τι είναι το πραγματικό για να μπορέσει να απομυθοποιήσει τον φόβο του (π.χ. για τους δράκους και για τα φαντάσματα).

στ)Να αναφέρουμε στο παιδί παραδείγματα των δικών μας παιδικών φόβων, έτσι θα νιώσει καλύτερα.

ζ)Μην το πιέζετε να ξεπεράσει το φόβο του. Αν π.χ. φοβάται τη θάλασσα, μην το αναγκάζετε να κολυμπήσει. Απολαύστε εσείς το μπάνιο σας, δίνοντας του έτσι το καλό παράδειγμα, χωρίς όμως να επιμένετε να σας ακολουθήσει.

Τέλος, αν η φοβία διαρκεί περισσότερο από έξι μήνες και αποδιοργανώνει τη ζωή του παιδιού, τότε προτείνετε η επίσκεψη σε έναν ειδικό προκειμένου οι γονείς και το παιδί να μπορέσουν να διαχειριστούν το πρόβλημα πιο αποτελεσματικά.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ, 16/7/2012)